Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Γενική θεωρία της σχετικότητας

{{επιμέλεια|Κακομεταφρασμένη ορολογία, νοηματικά προβλήματα.}}
[[Αρχείο:Spacetime curvature.png|350px|thumb|right|Το δισδιάστατο ανάλογο παραμόρφωσης του χωροχρόνου. Η παρουσία μάζας αλλάζει τη γεωμετρία του χωροχρόνου, η οποία ερμηνεύεται ως βαρύτητα]]
[[Αρχείο:3d gravity representation.png|μικρογραφία|212x212εσ|Το τρισδιάστατο ανάλογο της παραμόρφωσης του χωροχρόνου αποτελεί μια πιο ακριβή απεικόνιση της βαρύτητας ]]
Η '''γενική θεωρία της σχετικότητας''' ή '''γενική σχετικότητα''' είναι η [[Επιστημονική θεωρία|θεωρία]] που προτάθηκε από τον [[Άλμπερτ Αϊνστάιν]] για τη [[βαρύτητα]] και η οποία περιγράφει τη βαρυτική δύναμη μέσω των καμπυλώσεων του [[Χωρόχρονος|χωροχρόνου]] παρουσία [[μάζα]]ς.

Βασική αρχή της θεωρίας είναι η ισοδυναμία των επιταχυνόμενων συστημάτων αναφοράς με συστήματα που βρίσκονται εντός [[βαρυτικό πεδίο|βαρυτικού πεδίου]].

Τον Νοέμβριο του 1915, ο Αϊνστάιν παρουσίασε τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας σε μια σειρά διαλέξεων ενώπιον της [[Πρωσική Ακαδημία Επιστημών|Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών]]. Η τελευταία διάλεξη προκάλεσε αναστάτωση στον επιστημονικό κόσμο, καθώς ο Αϊνστάιν παρουσίασε μια θεωρία που αντικαθιστούσε την εξήγηση του [[Ισαάκ Νεύτων]]α για τη [[βαρύτητα]]. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η βαρύτητα δεν θεωρείται ως το αποτέλεσμα μιας δύναμης, αλλά οφείλεται στην καμπύλωση του χωροχρόνου, η οποία προκαλείται από την περιεχόμενη στον χωρόχρονο μάζα και ενέργεια.

== Ιστορία ==

Σύντομα μετά τη δημοσίευση της [[Ειδική Θεωρία Σχετικότητας|ειδικής θεωρίας της σχετικότητας]] το 1905, ο Αϊνστάιν προσπάθησε να βρει τρόπο για το πώς να συμπεριλάβει τη [[βαρύτητα]] στο νέο σχετικιστικό πλαίσιο του. Το 1907, ένα απλό [[νοητικό πείραμα]] που περιλάμβανε έναν παρατηρητή σε ελεύθερη πτώση, ήταν η απαρχή για την οκταετή έρευνά του πάνω στη σχετικιστική θεωρία της βαρύτητας. Μετά από μία πληθώρα λανθασμένων εκκινήσεων, η εργασία του κορυφώθηκε με την παρουσίαση των Πεδιακών Εξισώσεων του [[Άλμπερτ Αϊνστάιν|Αϊνστάιν]] στην [[Πρωσική Ακαδημία Επιστημών]] το Νοέμβριο του 1915. Οι εξισώσεις αυτές προσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο η γεωμετρία του χώρου και του χρόνου επηρεάζεται από την ύπαρξη ύλης και ακτινοβολίας.<ref>{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9 to 15}}, {{Harvnb|Janssen|2005}}· μια ενημερωμένη συλλογή της τρέχουσας έρευνας, συμπεριλαμβανομένων ανάτυπων πολλών από τα πρωτότυπα άρθρα, είναι το {{Harvnb|Renn|2007}}· μια προσιτή επισκόπηση μπορεί να βρεθεί σε {{Harvnb|Renn|2005|pp=110ff}}. Ένα από τα πρώτα βασικό άρθρο είναι το {{Harvnb|Einstein|1907}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9}}. Η δημοσίευση που χαρακτηρίζει τις εξισώσεις πεδίου είναι η {{Harvnb|Einstein|1915}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 11–15}}</ref>

Οι πεδιακές εξισώσεις του Αϊνστάιν είναι μη γραμμικές και πολύ δύσκολο να επιλυθούν. Ο Αϊνστάιν χρησιμοποίησε προσεγγιστικές μεθόδους στον υπολογισμό των αρχικών προβλέψεων της θεωρίας. Αλλά το 1916, ο αστροφυσικός [[Καρλ Σβάρτσιλντ]] βρήκε την πρώτη μη τετριμμένη ακριβή λύση των εξισώσεων του Αϊνστάιν, την επονομαζόμενη [[Μετρική Σβάρτσιλντ]]. Η λύση αυτή έθεσε τα θεμέλια για την περιγραφή των τελικών σταδίων της [[Βαρυτική κατάρρευση|βαρυτικής κατάρρευσης]]. Την ίδια χρονιά, έγιναν τα πρώτα βήματα προς τη γενίκευση της λύσης του Σβάρτσιλντ προς τα ηλεκτρικά φορτισμένα αντικείμενα, γεγονός που οδήγησε στην [[Μετρική Ράισνερ–Νόρντστρομ|λύση Ράισνερ–Νόρντστρομ]], η οποία τώρα είναι συνδεδεμένη με ηλεκτρικά φορτισμένες μαύρες τρύπες.<ref>{{Harvnb|Schwarzschild|1916a}}, {{Harvnb|Schwarzschild|1916b}} και {{Harvnb|Reissner|1916}} (αργότερα συμπληρώθηκε από το {{Harvnb|Nordström|1918}})</ref> Το 1917, ο Αϊνστάιν εφάρμοσε τη θεωρία του στο σύμπαν σαν ολότητα, ανοίγοντας το πεδίο της σχετικιστικής κοσμολογίας. Από τη σύγχρονη σκοπιά, θεώρησε ένα στατικό σύμπαν, εισάγοντας μία νέα παράμετρο στις αρχικές του πεδιακές εξισώσεις-την κοσμολογική σταθερά-για να αναπαράγει την "παρατήρηση" αυτή.<ref>{{Harvnb|Einstein|1917}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 15e}}</ref> Μέχρι το 1929, παρ' όλα αυτά, οι μελέτες του Hubble και άλλων είχαν αποδείξει ότι το σύμπαν μας διαστέλλεται. Αυτό περιγράφεται άμεσα από τις λύσεις του [[Αλεξάντερ Φρίντμαν]], οι οποίες βρέθηκαν το 1922 και σε αυτές δεν εμφανίζεται η κοσμολογική σταθερά. Ο [[Ζωρζ Λεμαίτρ|Ζορζ Λεμέτρ]] χρησιμοποίησε τις εξισώσεις αυτές για να διατυπώσει την αρχική μορφή των μοντέλων της [[Μεγάλη Έκρηξη|Μεγάλης Έκρηξης]] (Big Bang), σύμφωνα με τα οποία το σύμπαν εξελίχθηκε από μία θερμή και πυκνή κατάσταση.<ref>Το πρωτότυπο άρθρο του Χαμπλ είναι {{Harvnb|Hubble|1929}}·  μια προσιτή επισκόπηση δίνεται στο{{Harvnb|Singh|2004|loc=ch. 2–4}}</ref> Ο Αϊνστάιν αργότερα χαρακτήρισε την κοσμολογική σταθερά ως το μεγαλύτερο σφάλμα της ζωής του.<ref>Όπως αναφέρεται στο {{Harvnb|Gamow|1970}}. Η καταδίκη του Αϊνστάιν θα μπορούσε να αποδειχθεί πρόωρη βλ. [[#Κοσμολογία|Κοσμολογία]], παρακάτω.</ref>

Εκείνη την περίοδο, η γενική σχετικότητα ήταν από τις πιο περίεργες μεταξύ των υπολοίπων φυσικών θεωριών. Προφανώς, ήταν ανώτερη από τη Νευτώνεια βαρύτητα, συμφωνούσε με την ειδική σχετικότητα και ευθυνόταν για αρκετά φαινόμενα τα οποία η Νευτώνεια θεωρία αδυνατούσε να εξηγήσει. Ο ίδιος ο [[Άλμπερτ Αϊνστάιν|Αϊνστάιν]] έδειξε το 1915 πώς η θεωρία του εξηγούσε την ανώμαλη επιπρόσθετη προήγηση του περιηλίου του Ερμή χωρίς αυθαίρετες παραμέτρους ("fudge factors").<ref>{{Harvnb|Pais|1982|pp=253–254}}</ref> Όμοια, το 1919 μία αποστολή με επικεφαλής τον [[Άρθουρ Στάνλεϋ Έντινγκτον]] επιβεβαίωσε την πρόβλεψη της γενικής σχετικότητας για την εκτροπή του αστρικού φωτός από τον Ήλιο κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης του Ηλίου στις 29 Μαΐου το 1919,<ref>{{Harvnb|Kennefick|2005}}, {{Harvnb|Kennefick|2007}}</ref> κάνοντας τον Αϊνστάιν άμεσα διάσημο.<ref>{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 16}}</ref> Ωστόσο, η θεωρία εντάχθηκε στο κύριο ρεύμα της θεωρητικής φυσικής και της αστροφυσικής μόνο με τις εξελίξεις μεταξύ του 1960 και του 1975, η οποία είναι τώρα γνωστή ως η χρυσή εποχή της γενικής σχετικότητας.<ref>{{Citation |title=The future of theoretical physics and cosmology: celebrating Stephen Hawking's 60th birthday |chapter=Warping spacetime |first1=Kip |last1=Thorne |publisher=Cambridge University Press |year=2003 |isbn=0-521-82081-2 |page=74 |url=http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC}}, [http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74 Extract of page 74]</ref> Οι φυσικοί άρχισαν να κατανοούν την έννοια της μαύρης τρύπας, και να αναγνωρίζουν το κβάζαρ ως μία αστροφυσική έκφανση.<ref>{{Harvnb|Israel|1987|loc=ch. 7.8–7.10}}, {{Harvnb|Thorne|1994|loc=ch. 3–9}}</ref> Ακόμη πιο ακριβείς ηλιακές δοκιμές επιβεβαίωσαν την προβλεπτική ικανότητα της θεωρίας, και πλέον η σχετικιστική κοσμολογία επιδεχόταν άμεσες παρατηρησιακές δοκιμές.<ref>Ενότητα [[#Κοσμολογία|Κοσμολογία]] και οι εκεί παραπομπές. Η ιστορική ανάπτυξη στο {{Harvnb|Overbye|1999}}</ref>

== Από την κλασική μηχανική στη γενική σχετικότητα ==
Η γενική σχετικότητα γίνεται αντιληπτή μέσω της εξέτασης των ομοιοτήτων και των αποκλίσεων της με την κλασική φυσική. Το πρώτο βήμα είναι η συνειδητοποίηση ότι η [[κλασική μηχανική]] και ο [[νόμος του Νεύτωνα]] για τη [[βαρύτητα]] επιδέχονται γεωμετρική περιγραφή. Ο συνδυασμός αυτής της περιγραφής με τους νόμους της [[ειδική σχετικότητα|ειδικής σχετικότητας]] οδηγούν σε πειραματική απόδειξη της γενικής θεωρίας της σχετικότητας.<ref>Η ακόλουθη έκθεση ακολουθεί εκ νέου τα ίχνη που του {{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1}}</ref>

=== Γεωμετρία της Νευτώνειας Βαρύτητας ===
Η βάση της κλασσικής μηχανικής αποτελείται από τη θεωρία ότι η κίνηση ενός σώματος μπορεί να περιγραφεί από τον συνδυασμό των ελεύθερων (αδρανειακών) κινήσεων του και των αποκλίσεων του από τις ελεύθερες αυτές κινήσεις. Τέτοιες αποκλίσεις προκαλούνται από τις εξωτερικές δυνάμεις που ασκούνται στο σώμα, όπως περιγράφει ο δεύτερος νόμος του Νεύτωνα για την κίνηση, ο οποίος αναφέρει ότι η συνισταμένη δύναμη που ασκείται σε ένα σώμα ισούται με το γινόμενο της μάζας του σώματος και της επιτάχυνσης του. Οι αδρανειακές κινήσεις σχετίζονται άμεσα με τη γεωμετρία του χώρου και του χρόνου (χωροχρόνου): Στα τυποποιημένα συστήματα αναφοράς της κλασσικής μηχανικής, η ελεύθερη κίνηση των αντικειμένων γίνεται με σταθερή ταχύτητα σε ευθείες γραμμές. Στο σύγχρονο ιδίωμα, οι τροχιές κίνησης των ελεύθερων σωμάτων είναι γεωδαισιακές, ευθείες κοσμικές γραμμές σε καμπύλο χωροχρόνο.

Αντίστροφα, θα μπορούσε κανείς να αναμένει ότι οι αδρανειακές κινήσεις, όταν προσδιοριστούν από την παρατήρηση της πραγματικής κίνησης των σωμάτων και λαμβάνοντας υπόψιν τις εξωτερικές δυνάμεις (όπως ηλεκτρομαγνητισμού ή τριβής ), μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καθοριστεί η γεωμετρία του χώρου, καθώς και μία συντεταγμένη χρόνου. Ωστόσο, υπάρχει μια ασάφεια όταν η βαρύτητα μπαίνει στο παιχνίδι. Σύμφωνα με το νόμο της βαρύτητας του Νεύτωνα, αλλά και σύμφωνα με πιστοποιημένα ανεξάρτητα πειράματα, όπως αυτό του [[Λόραντ Έτβες]] και των διαδόχων του ([[πείραμα του Eötvös]]), υπάρχει μια καθολικότητα της ελεύθερης πτώσης (επίσης γνωστή ως «ασθενής [[αρχή της ισοδυναμίας]]», ή καθολική ισότητα των αδρανειακών και παθητικών -βαρυτικών μαζών): η τροχιά ενός σώματος σε ελεύθερη πτώση εξαρτάται μόνο από τη θέση του και την αρχική ταχύτητα, και όχι από οποιαδήποτε από τις ιδιότητες του υλικού του.<ref>{{cite book|last=Wheeler|first=John Archibald|title=A journey into gravity and spacetime|url=https://archive.org/details/journeyintogravi0000whee_h2d7|year=1999|publisher=Scientific American Library|location=New York|isbn=0-7167-6034-7}}</ref> Μία απλοποιημένη εκδοχή αυτής της διαπίστωσης είναι ενσωματωμένη στο πείραμα του Αϊνστάιν με τον ανελκυστήρα: για έναν παρατηρητή σε ένα μικρό κλειστό χώρο, είναι αδύνατο να αποφασίσει, με τη χαρτογράφηση της πορείας ενός σώματος, όπως μία μπάλα σε πτώση, αν το δωμάτιο είναι σε κατάσταση ηρεμίας σε ένα βαρυτικό πεδίο, ή στο διάστημα πάνω σε ένα επιταχυνόμενο πυραύλο που δημιουργεί μια δύναμη ίση με τη βαρύτητα.

Με δεδομένη την οικουμενικότητα της ελεύθερης πτώσης, δεν υπάρχει αισθητή διαφορά μεταξύ της αδρανειακής κίνησης και της κίνησης κάτω από την επίδραση βαρυτικής δύναμης. Αυτό υποδηλώνει τον ορισμό μιας νέας κατηγορίας αδρανειακής κίνησης, που περιλαμβάνει τα αντικείμενα σε ελεύθερη πτώση υπό την επίδραση της βαρύτητας. Αυτή η νέα κατηγορία προτιμώμενων κινήσεων, επίσης, ορίζει τη γεωμετρία του χώρου και του χρόνου-σε μαθηματικούς όρους, είναι η γεωδαιτική κίνηση η οποία σχετίζεται με μια συγκεκριμένη γεωμετρική σύνδεση που εξαρτάται από την κλίση του βαρυτικού δυναμικού. Το διάστημα, σε αυτή την κατασκευή, εξακολουθεί να έχει τη συνήθη Ευκλείδεια γεωμετρία. Πάντως, ο χωροχρόνος ως σύνολο είναι πιο περίπλοκος. Όπως μπορεί να αποδειχθεί με τη χρήση απλών πειραμάτων σκέψης που ασχολούνται με τις τροχιές σωματιδίων σε ελεύθερη πτώση, το αποτέλεσμα της μεταφοράς διανυσμάτων χωροχρόνου που μπορούν να δηλώσουν την ταχύτητα ενός σωματιδίου, θα ποικίλει ανάλογα με τροχιά του σωματιδίου. Με μαθηματικούς όρους, η Νευτώνεια σύνδεση δεν είναι ολοκληρώσιμη. Από αυτό, μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι ο χωροχρόνος είναι καμπύλος. Το αποτέλεσμα είναι μια γεωμετρική χάραξη της νευτώνειας βαρύτητας χρησιμοποιώντας μόνο έννοιες συναλλοίωσης, δηλαδή μια περιγραφή η οποία ισχύει σε οποιοδήποτε επιθυμητό σύστημα συντεταγμένων. Σε αυτήν την γεωμετρική περιγραφή, τα παλιρροϊκά φαινόμενα σχετίζονται με την παράγωγο της σύνδεσης, που δείχνει το πώς η τροποποιημένη γεωμετρία προκαλείται από την παρουσία μάζας.

=== Σχετικιστική γενίκευση ===
[[Αρχείο:Light cone el.svg|left|thumb|Κώνος φωτός|268x268εσ]]

Όσο ενδιαφέρουσα από γεωμετρική σκοπιά μπορεί να είναι η νευτώνεια βαρύτητα, η βάση της η κλασική μηχανική, είναι απλώς μια περιοριστική περίπτωση της (ειδικής) σχετικιστικής μηχανικής ([[παράδοξο του Μπέντλεϊ]]). Στη γλώσσα της συμμετρίας: εκεί όπου η βαρύτητα μπορεί να αγνοηθεί, φυσική είναι περισσότερο η αναλλοίωτη του [[Χέντρικ Λόρεντς]] στην ειδική σχετικότητα παρά η αναλλοίωτη του [[Γαλιλαίος Γαλιλέι|Γαλιλαίου]] στην κλασική μηχανική. Οι διαφορές μεταξύ των δύο γίνονται σημαντικές όταν ασχολούμαστε με ταχύτητες που προσεγγίζουν την ταχύτητα του φωτός, και με φαινόμενα υψηλής ενέργειας.

Με τη συμμετρία του Λόρεντς, μπαίνουν στο παιχνίδι επιπλέον δομές. Προσδιορίζονται από το σύνολο των κώνων φωτός (εικόνα στα αριστερά). Οι κώνοι φωτός ορίζουν μια αιτιολογική δομή: για κάθε ενδεχόμενο A, υπάρχει ένα σύνολο ενδεχομένων τα οποία μπορούν είτε να επηρεάσουν είτε να επηρεαστούν από το Α μέσω σημάτων είτε αλληλεπιδράσεων τα οποία δε χρειάζεται να ταξιδέψουν με ταχύτητα μεγαλύτερη από αυτή του φωτός. (όπως το ενδεχόμενο Β στην εικόνα), και ένα σύνολο ενδεχομένων για τα οποία μια τέτοια επίδραση είναι αδύνατη (όπως το ενδεχόμενο C στην εικόνα). Τα σύνολα αυτά είναι ανεξάρτητα από τον παρατηρητή.<ref>{{cite book|last=Rindler|first=Wolfgang|title=Introduction to special relativity|url=https://archive.org/details/introductiontosp0000rind|year=1996|publisher=Clarendon Press|location=Oxford [u.a.]|isbn=0-19-853952-5|pages=Κεφ. 22|edition=2. ed., reprinted.}}</ref><ref>{{cite book|last=Synge|first=J. L.|title=Relativity : the special theory|year=1979|publisher=North-Holland Publ. Co.|location=Amsterdam [u.a.]|isbn=0-7204-0064-3|pages=Κεφ. 1 και 2|edition=2. ed., 4. print}}</ref> Σε συνδυασμό με το ίχνος στον 4-διάστατο χωροχρόνο της ελεύθερης πτώσης σωματιδίων, οι κώνοι φωτός μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανακατασκευή της ημι-Ριμάννιας μετρικής του χωροχρόνου, σε τουλάχιστον πάνω έναν θετικό παράγοντα κοσμικής κλίμακας. Με μαθηματικούς όρους, αυτό καθορίζει μια σύμμορφη δομή.<ref>{{cite book|last=Israel|first=ed. by Werner|title=Relativity, astrophysics and cosmology : proceedings of the summer school held, 14-26 August, 1972 at the Banff Centre, Banff, Alberta|url=https://archive.org/details/relativityastrop0000unse|year=1973|publisher=Reidel|location=Dordrecht [u.a.]|isbn=90-277-0369-8|pages=Τμήμα 2.2}}</ref>

Η ειδική σχετικότητα ορίζεται σε απουσία βαρύτητας, οπότε για πρακτικές εφαρμογές, είναι κατάλληλο μοντέλο σε περιπτώσεις όπου η βαρύτητα μπορεί να αγνοηθεί. Επαναφέροντας τη βαρύτητα στο παιχνίδι, και υποθέτοντας την καθολικότητα της ελεύθερης πτώσης, μία ανάλογη αιτιολογία όπως και στην προηγούμενη ενότητα ισχύει: δεν υπάρχουν παγκόσμια αδρανειακά συστήματα. Αντ' αυτού υπάρχουν κατά προσέγγιση αδρανειακά συστήματα τα οποία κινούνται παράλληλα με σωματίδια τα οποία εκτελούν ελεύθερη πτώση. Στη γλώσσα του χωροχρόνου: οι χρονικές ευθείες που ορίζουν τα αδρανειακά συστήματα στα οποία δεν υπάρχει βαρύτητα μετατρέπονται σε γραμμές οι οποίες είναι καμπυλωμένες η μία προς την άλλη, γεγονός που υποδηλώνει ότι η συμπερίληψη της βαρύτητας απαιτεί μια αλλαγή στη γεωμετρία του χωροχρόνου.<ref>{{cite book|last=Israel|first=ed. by Werner|title=Relativity, astrophysics and cosmology : proceedings of the summer school held, 14-26 August, 1972 at the Banff Centre, Banff, Alberta|url=https://archive.org/details/relativityastrop0000unse|year=1973|publisher=Reidel|location=Dordrecht [u.a.]|isbn=90-277-0369-8|pages=Τμήμα 1.4}}</ref><ref>{{cite book|last=Schutz|first=Bernard F.|title=A first course in general relativity|year=1986|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge [Cambridgeshire]|isbn=0-521-27703-5|pages=Τμήμα 5.1|edition=Reprinted.}}</ref>

=== Εξισώσεις του Αϊνστάιν ===
{{Κύριο|Πεδιακές εξισώσεις Αϊνστάιν|Μαθηματικά γενικής σχετικότητας}}
Έχοντας διατυπώσει την σχετικιστική, γεωμετρική έκδοση των αποτελεσμάτων της βαρύτητας, το ζήτημα της προέλευσης της παραμένει. Στη νευτώνεια βαρύτητα, η πηγή είναι η μάζα. Στην ειδική θεωρία της σχετικότητας, η μάζα αποδεικνύεται ότι είναι μέρος μιας γενικότερης ποσότητας που ονομάζεται [[τανυστής]] ενέργειας-ορμής, που περιλαμβάνει τόσο την ενέργεια και την πυκνότητα ορμής καθώς και το άγχος (δηλαδή, την πίεση και την διάτμηση).<ref>{{cite book|last=Israel|first=ed. by Werner|title=Relativity, astrophysics and cosmology : proceedings of the summer school held, 14-26 August, 1972 at the Banff Centre, Banff, Alberta|url=https://archive.org/details/relativityastrop0000unse|year=1973|publisher=Reidel|location=Dordrecht [u.a.]|isbn=90-277-0369-8|pages=Σελ. 16}}</ref><ref>{{cite book|last=Kenyon|first=I. R.|title=General relativity|year=2002|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford [u.a.]|isbn=0-19-851996-6|pages=Τμήμα 7.2|edition=Reprinted}}</ref><ref>{{cite book|last=Weinberg|first=Steven|title=Gravitation and cosmology : principles and applications of the general theory of relativity|year=1972|publisher=Wiley|location=New York [u.a.]|isbn=0-471-92567-5|pages=[https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/ Τμήμα 2.8]|edition=40th printing.|url-access=registration|url=https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/}}</ref> Χρησιμοποιώντας την αρχή της ισοδυναμίας, αυτός ο τανυστής γενικεύεται εύκολα σε καμπύλο χωρόχρονο. Αντλώντας επιπλέον την αναλογία με γεωμετρικά νευτώνεια βαρύτητα, είναι φυσικό να υποθέσουμε ότι η εξίσωση πεδίου για τη βαρύτητα σχετίζεται με τον [[Τανυστής|Τανυστής Ρίτσι]], ο οποίος περιγράφει μια συγκεκριμένη κατηγορία παλιρροιακών φαινομένων: τη μεταβολή του όγκου για ένα μικρό σύννεφο των σωματιδίων που είναι αρχικά σε κατάσταση ηρεμίας, και στη συνέχεια πέφτουν ελεύθερα. Στην ειδική θεωρία της σχετικότητας, η διατήρηση της ενέργειας-ορμής αντιστοιχεί στη δήλωση ότι η ενέργεια-ορμή είναι τανυστής ελεύθερης απόκλισης. Αυτή η φόρμουλα, επίσης, είναι εύκολα γενικευμένη σε καμπύλες χωροχρόνου με την αντικατάσταση των μερικών παραγώγων με καμπύλες-πολλαπλών ομολόγων τους, συναλλοίωτα παράγωγα μελετήθηκαν στη διαφορική γεωμετρία. Με την πρόσθετη αυτή κατάσταση-η συναλλοίωτη απόκλιση του τανυστή ενέργειας-ορμής, και ως εκ τούτου του ό,τι είναι στην άλλη πλευρά της εξίσωσης, είναι μηδέν-το απλούστερο σύνολο εξισώσεων είναι αυτές που ονομάζονται [[Πεδιακές εξισώσεις Αϊνστάιν|πεδιακές εξισώσεις του Αϊνστάιν]]:
:<math>R_{ab} - {\textstyle 1 \over 2}R\,g_{ab} = {8 \pi G \over c^4} T_{ab}.\,</math>
Στην αριστερή πλευρά είναι ο τανυστής Αϊνστάιν, ένας ειδικός χωρίς απόκλιση συνδυασμός του τανυστή Ricci και του μετρικού. Ειδικότερα,
:<math>R=R_{cd}g^{cd}\,</math>
είναι η μονοδιάστατη καμπυλότητα. Ο τανυστής Ricci από μόνος του σχετίζεται με τον γενικότερο τανυστή καμπυλότητας Riemann, όπως
:<math>\quad R_{ab}={R^d}_{adb}.\,</math>
Στη δεξιά πλευρά, Tab είναι ο τανυστής ενέργειας-ορμής. Όλοι οι τανυστές είναι γραμμένοι σε αφηρημένο συμβολικό δείκτη. [30]Συνδυάζοντας την πρόβλεψη της θεωρίας με τα παρατηρήσιμα αποτελέσματα για τις πλανητικές τροχιές (ή, ισοδύναμα, εξασφαλίζοντας ότι η αδύναμη-βαρύτητα, χαμηλό-όριο ταχύτητας είναι νευτώνεια μηχανική), η σταθερά αναλογίας μπορεί να καθοριστεί ως κ = 8πG/c4, με G σταθερά βαρύτητας και c η ταχύτητα του φωτός.<ref>{{cite book|last=Kenyon|first=I. R.|title=General relativity|year=2002|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford [u.a.]|isbn=0-19-851996-6|pages=Τμήμα 7.4|edition=Reprinted}}</ref> Όταν δεν υπάρχει ύλη, έτσι ώστε ο τανυστής ενέργειας-ορμής να εξαφανίζεται, το αποτέλεσμα είναι οι κενές εξισώσεις του Αϊνστάιν.

Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη γενική σχετικότητα που στηρίζονται πάνω στις ίδιες εγκαταστάσεις, που περιλαμβάνουν πρόσθετους κανόνες και / ή περιορισμούς, που οδηγούν σε διαφορετικές εξισώσεις πεδίου. Παραδείγματα είναι η Brans-Dicke θεωρία, ο τηλεπαραλληλισμός και η Αϊνστάιν-Cartan θεωρία.<ref>{{cite book|last=Weinberg|first=Steven|title=Gravitation and cosmology : principles and applications of the general theory of relativity|year=1972|publisher=Wiley|location=New York [u.a.]|isbn=0-471-92567-5|pages=[https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/7 7.3]|edition=40th printing.|url-access=registration|url=https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/7}}</ref>

== Ορισμός και βασικές εφαρμογές ==

{{Κύριο|Μαθηματικά της γενικής σχετικότητας|φυσικές θεωρίες τροποποιημένες από τη γενική σχετικότητα}}
Η παραγωγή που περιγράφεται στην προηγούμενη ενότητα περιέχει όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται για τον καθορισμό της γενικής σχετικότητας, περιγράφουν βασικές ιδιότητες της, και αντιμετωπίζουν ένα ζήτημα ζωτικής σημασίας στη φυσική, δηλαδή το πώς η θεωρία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο για την οικοδόμηση.

=== Ορισμός και βασικές ιδιότητες ===
Η γενική σχετικότητα είναι μια μετρική θεωρία της βαρύτητας. Στον πυρήνα της είναι οι εξισώσεις του Αϊνστάιν, που περιγράφουν τη σχέση μεταξύ της γεωμετρίας των τεσσάρων διαστάσεων, την ψευδο-Riemann πολλαπλότητα που εκπροσωπεί τον χωροχρόνο, και την ενέργεια-ορμή που περιέχονται σε αυτό το χωροχρόνο.<ref>{{cite book|last=Wald|first=Robert M.|title=General relativity|year=2002|publisher=Univ. of Chicago Press|location=Chicago [u.a.]|isbn=0-226-87033-2|pages=Κεφ. 4|edition=[Nachdr.]}}</ref><ref>{{cite book|last=Weinberg|first=Steven|title=Gravitation and cosmology : principles and applications of the general theory of relativity|year=1972|publisher=Wiley|location=New York [u.a.]|isbn=0-471-92567-5|pages=[https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/ Κεφ. 7]|edition=40th printing.|url-access=registration|url=https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/}}</ref> Φαινόμενα που στην κλασική μηχανική αποδίδονται στη δράση της δύναμης της βαρύτητας (όπως η ελεύθερη πτώση, τροχιακή κίνηση, και πορείες διαστημόπλοιων), αντιστοιχούν σε αδρανειακή κίνηση μέσα σε μια κυρτή γεωμετρία του χωροχρόνου στη γενική σχετικότητα, δεν υπάρχει βαρυτική δύναμη εκτροπής αντικεiμένων από τις φυσικές, ευθείες διαδρομές τους. Αντ' αυτού, η βαρύτητα αντιστοιχεί σε μεταβολές στις ιδιότητες του χώρου και του χρόνου, το οποίο με τη σειρά του αλλάζει τις πιο ευθείες-πιθανές διαδρομές που τα αντικείμενα θα ακολουθήσουν φυσικά.[34] Η καμπυλότητα είναι, με τη σειρά της, που προκαλείται από την ενέργεια-ορμής της ύλης. Παραφράζοντας τον σχετικιστική [[Τζον Άρτσιμπαλντ Γουίλερ]], ο χωροχρόνος λέει στην ύλη πως να κινηθεί. Η ύλη λέει στον χωροχρόνο πώς να καμπυλωθεί.<ref>{{cite book|last=Wheeler|first=John Archibald|title=A journey into gravity and spacetime|url=https://archive.org/details/journeyintogravi0000whee_h2d7|year=1999|publisher=Scientific American Library|location=New York|isbn=0-7167-6034-7|pages=Σελ. xi}}</ref>

Ενώ η γενική σχετικότητα αντικαθιστά το βαθμωτό δυναμικό της βαρύτητας της κλασικής φυσικής από ένα συμμετρικό βαθμίδας-δύο τανυστή, ο τελευταίος μειώνει την πρώτη, σε περιορισμένες περιπτώσεις. Για τα ασθενή βαρυτικά πεδία και αργά σε ταχύτητα σε σχέση με την ταχύτητα του φωτός, οι προβλέψεις της θεωρίας συγκλίνουν με εκείνα του νόμου του Νεύτωνα της παγκόσμιας έλξης.

Αφού είναι κατασκευασμένη με τανυστές, η γενική σχετικότητα παρουσιάζει γενική συνδιακύμανση: οι νόμοι της-και οι περαιτέρω νόμοι που διατυπώνονται στο πλαίσιο της γενικής σχετικότητας-λαμβάνουν την ίδια μορφή σε όλα τα συστήματα συντεταγμένων.<ref>{{cite book|last=Wald|first=Robert M.|title=General relativity|year=2002|publisher=Univ. of Chicago Press|location=Chicago [u.a.]|isbn=0-226-87033-2|pages=Τμήμα 4.1|edition=[Nachdr.]}}</ref> Επιπλέον, η θεωρία δεν περιέχει κανένα αναλλοίωτο γεωμετρικά δομικό υπόβαθρο, δηλαδή είναι ανεξάρτητο υπόβαθρο. Ικανοποιεί έτσι μια πιο αυστηρή γενική αρχή της σχετικότητας, δηλαδή ότι οι νόμοι της φυσικής είναι οι ίδιοι για όλους τους παρατηρητές.<ref name="Brandenberger 2008">{{Harvnb|Brandenberger|loc=sec. 2|2008}}</ref> Σε τοπικό επίπεδο, όπως εκφράζεται στην αρχή της ισοδυναμίας, ο χωροχρόνος είναι Minkowskian, και οι νόμοι της φυσικής αναδεικνύουν την τοπική αναλλοίωτη του Λόρεντς.<ref>{{cite book|last=Weinberg|first=Steven|title=Gravitation and cosmology : principles and applications of the general theory of relativity|year=1972|publisher=Wiley|location=New York [u.a.]|isbn=0-471-92567-5|pages=[https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/ Τμήμα 12.5]|edition=40th printing.|url-access=registration|url=https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0/page/}}</ref>

=== Το χτίσιμο του μοντέλου ===
Η βασική έννοια της γενικής σχετικότητας μοντέλου οικοδόμησης είναι μία από τις [[λύσεις των εξισώσεων πεδίου του Einstein|λύσεις των εξισώσεων του Αϊνστάιν]]. Λαμβάνοντας υπόψη τις δύο εξισώσεις του Αϊνστάιν και κατάλληλες εξισώσεις για τις ιδιότητες της ύλης, μια τέτοια λύση αποτελείται από μία ειδική ημι-Riemannian πολλαπλότητα (συνήθως ορίζεται δίνοντας τη μέτρηση σε συγκεκριμένες συντεταγμένες), και συγκεκριμένα υλικά σώματα που ορίζονται στην εν λόγω πολλαπλότητα. Η ύλη και η γεωμετρία πρέπει να πληρούν τις εξισώσεις του Αϊνστάιν, έτσι ώστε, ο ενέργειας-ορμής της ύλης να είναι ελεύθερος απόκλισης. Η ύλη πρέπει, φυσικά, να πληροί οποιεσδήποτε πρόσθετες εξισώσεις επιβλήθηκαν στις ιδιότητές του. Με λίγα λόγια, μια τέτοια λύση είναι ένα σύμπαν μοντέλο που ικανοποιεί τους νόμους της γενικής σχετικότητας, και, ενδεχομένως, επιπλέον νόμων που διέπουν οπουδήποτε η ύλη μπορεί να είναι παρούσα.<ref>Introductory chapters of {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}</ref>

Οι εξισώσεις του Αϊνστάιν είναι μη γραμμικές [[διαφορικές εξισώσεις]] και, ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να επιλυθούν ακριβώς.<ref>A review showing Einstein's equation in the broader context of other PDEs with physical significance is {{Harvnb|Geroch|1996}}</ref> Παρ' όλα αυτά, είναι γνωστή μια σειρά από [[ακριβείς λύσεις σε γενική σχετικότητα|ακριβείς λύσεις]], παρόλο που μόνο λίγες από αυτές έχουν άμεσες φυσικές εφαρμογές.<ref>For background information and a list of solutions, cf. {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}; a more recent review can be found in {{Harvnb|MacCallum|2006}}</ref> Οι πιο γνωστές ακριβείς λύσεις, καθώς επίσης και τα πλέον ενδιαφέροντα από την άποψη της φυσικής, είναι η [[Μετρική Σβάρτσιλντ|λύση Σβάρτσιλντ]], η [[Μετρική Ράινερ-Νόρντστρομ|λύση Ράινερ-Νόρντστρομ]] και η [[μετρική Κερ|λύση Κερ]], κάθε μία από τις οποίες αντιστοιχεί σε μία ορισμένου τύπου μαύρη τρύπα σε ένα κατά τα άλλα άδειο σύμπαν,<ref>{{Harvnb|Chandrasekhar|loc=ch. 3,5,6|1983}}</ref> και τα Φρίντμαν–Λεμαίτρ–Ρόμπερτσον–Γουόκερ και ντε Σίτερ σύμπαντα, κάθε ένα από αυτά περιγράφει έναν εκτεταμένο κόσμο.<ref>{{Harvnb|Narlikar|loc=ch. 4, sec. 3.3|1993}}</ref> Ακριβείς λύσεις μεγάλου θεωρητικού ενδιαφέροντος περιλαμβάνουν το [[Μετρική Γκέντελ|σύμπαν Γκέντελ]] (που ανοίγει την δυνατότητα του [[ταξίδι στο χρόνο|ταξιδιού στο χρόνο]] σε καμπύλες χωροχρόνου), η [[Taub-NUT λύση|λύση Taub-NUT]] (ένα συμπαντικό μοντέλο που είναι [[Ομοιογένεια (φυσική)|ομοιογενές]], αλλά [[ανισότροπο]]) και ο [[χώρος αντί-ντε Σίτερ]] (ο οποίος έχει έρθει πρόσφατα στο προσκήνιο στο πλαίσιο υποθέσεων που ονομάζονται [[Χουάν Μανταλσένα|Μανταλσένα]]).<ref>Brief descriptions of these and further interesting solutions can be found in {{Harvnb|Hawking|loc=ch. 5|Ellis|1973}}</ref>

Δεδομένης της δυσκολίας εξεύρεσης ακριβών λύσεων, οι εξισώσεις πεδίου του Αϊνστάιν επίσης επιλύονται συχνά από [[αριθμητική ολοκλήρωση]] σε έναν υπολογιστή, ή με την εξέταση μικρών διαταραχών των ακριβών λύσεων. Στον τομέα της [[Αριθμητική σχετικότητα|αριθμητικής σχετικότητας]], οι ισχυροί υπολογιστές χρησιμοποιούνται για να προσομοιώσουν τη γεωμετρία του χωροχρόνου και να λύσουν τις εξισώσεις του Αϊνστάιν για ενδιαφέρουσες καταστάσεις, όπως δύο συγκρουόμενες μαύρες τρύπες.<ref>{{Harvnb|Lehner|2002}}</ref> Κατ' αρχήν, οι μέθοδοι αυτοί μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιοδήποτε σύστημα, αν υπάρχουν επαρκείς πόροι από υπολογιστή, και μπορούν να αντιμετωπιστούν τα θεμελιώδη ζητήματα, όπως οι [[γυμνή ιδιομορφία|γυμνές ιδιομορφίες]]. Κατά προσέγγιση λύσεις μπορούν επίσης να βρεθούν από την [[θεωρία διαταραχών|θεωρίες όχλησης]] όπως [[ευθυγραμμισμένη βαρύτητα]]<ref>for instance {{Harvnb|Wald|loc=sec. 4.4|1984}}</ref> και την γενίκευσή της, η [[προ-Νευτώνια επέκταση]], τα οποία αναπτύχθηκαν από τον Αϊνστάιν. Ο τελευταίος παρέχει μια συστηματική προσέγγιση στην επίλυση της γεωμετρία του χωροχρόνου μιας που περιέχει μια κατανομή της ύλης που κινείται αργά σε σύγκριση με την ταχύτητα του φωτός. Η επέκταση περιλαμβάνει μια σειρά από όρους:οι πρώτοι όροι αντιπροσωπεύουν νευτώνεια βαρύτητα, ενώ οι μετέπειτα όροι αντιπροσωπεύουν ολοένα και μικρότερες διορθώσεις στη θεωρία του Νεύτωνα λόγω της γενικής σχετικότητας.<ref>{{Harvnb|Will|loc=sec. 4.1 and 4.2|1993}}</ref> Η παράταση αυτής της επέκτασης είναι ο [[παραμετροποιημένος μετα-Νευτώνειος φορμαλισμός|Παραμετρικοποιημένος μετα-Νευτώνειος]] (PPN) φορμαλισμός, ο οποίος επιτρέπει την ποσοτική σύγκριση μεταξύ των προβλέψεων της γενικής σχετικότητας και τις [[εναλλακτικές λύσεις για τη γενική σχετικότητα|εναλλακτικής θεωρίας]].<ref>{{Harvnb|Will|loc=sec. 3.2|2006}}, {{Harvnb|Will|loc=ch. 4|1993}}</ref>

=== Πειραματική επαλήθευση ===
[[Αρχείο:1919 eclipse negative.jpg|thumb|left|218x218px|Η πιο διάσημη πρώιμη πειραματική επαλήθευση της γενικής σχετικότητας έγινε το 1919, κατά τη διάρκεια [[Έκλειψη Ηλίου της 29ης Μαΐου 1919|ηλιακής έκλειψης]]. Σύμφωνα με τον [[Άρθουρ Στάνλεϋ Έντινγκτον]], μπορούσε να παρατηρηθεί η καμπύλωση του φωτός ενός αστέρα γύρω από τον ήλιο, καθώς έφτανε στον παρατηρητή στη Γη.]]

Για την επαλήθευση της Γενικής Σχετικότητας ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε προτείνει τρία πειραματικά τεστ: 
# Τη μέτρηση της εκτροπής του φωτός των αστεριών καθώς οι ακτίνες περνούν πολύ κοντά από τον [[Ήλιος|Ήλιο]]. Το αποτέλεσμα που προβλεπόταν θεωρητικά επιβεβαιώθηκε το 1919 με βάση φωτογραφίες της θέσης αστεριών πολύ κοντά στον ηλιακό δίσκο κατά τη διάρκεια μιας ολικής [[έκλειψη ηλίου|έκλειψης ηλίου]] στο νησί [[Πρίνσιπε]] του Ατλαντικού.
# Μια θεωρητική πρόβλεψη για τη [[μετατόπιση του περιηλίου του Ερμή]]. Το περιήλιο του Ερμή "στρέφεται" αργά γύρω από τον ήλιο, και ο Αϊνστάιν εξήγησε τη μετατόπιση αυτή ως αποτέλεσμα της Γενικής Σχετικότητας, επιβεβαιωμένος πάλι από το πείραμα.
# Τη [[μετατόπιση φάσματος]] προς το ερυθρό λόγω της βαρύτητας. Το τεστ αυτό έγινε το 1959 στο [[Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ]] με επιτυχία, και αποτέλεσε και την πρώτη μέτρηση υψηλής ακρίβειας των αποτελεσμάτων της Γενικής Σχετικότητας.

Τα επόμενα χρόνια η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας για τη βαρύτητα επιβεβαιώθηκε και με πλήθος άλλων πειραμάτων, το τελευταίο από τα οποία, με τη χρήση του δορυφόρου [[Gravity B]], επιχείρησε να μετρήσει το στροβιλισμό του χωροχρόνου που προκαλεί η ιδιοπεριστροφή της [[γη]]ς και τη στρέβλωσή του κοντά σε μεγάλες μάζες (το λεγόμενο [[γεωδαιτικό φαινόμενο]]).
== Συνέπειες της θεωρίας του Αϊνστάιν ==
Η γενική σχετικότητα έχει μια σειρά από φυσικές συνέπειες. Μερικές απορρέουν απευθείας από τα αξιώματα της θεωρίας, ενώ άλλες έχουν καταστεί σαφείς μόνο κατά τη διάρκεια των ενενήντα χρόνια της έρευνας που ακολούθησε την αρχική δημοσίευση του Αϊνστάιν.

=== Βαρυτική διαστολή του χρόνου και αλλαγή της συχνότητας ===
{{Κύριο|Βαρυτική διαστολή του χρόνου}}
[[Αρχείο:Gravitational red-shifting.png|thumb|Σχηματική αναπαράσταση της βαρυτική ερυθρούς μετατόπισης ενός κύματος φωτός που διαφεύγει από την επιφάνεια του σώματος μια μάζας.]]
Υποθέτοντας ότι η [[αρχή της ισοδυναμίας]] ισχύει,<ref>{{Harvnb|Rindler|pp=24–26 vs. pp. 236–237|2001}} και{{Harvnb|Ohanian|pp=164–172|Ruffini|1994}}. Ο Einstein εξήγαγε αυτά τα αποτελέσματα χρησιμοποιώντας την αρχή της ισοδυναμίας ήδη από το1907, cf. {{Harvnb|Einstein|1907}} και η περιγραφή βρίσκεται στο {{Harvnb|Pais|pp=196–198|1982}}</ref> η βαρύτητα επηρεάζει το πέρασμα του χρόνου. Το φως στέλνεται μέσα σε ένα πηγάδι [[gravity well]] το οποίο ονομάζεται [[blueshift]], ενώ το ελαφρύ αποστέλλεται προς την αντίθετη κατεύθυνση (δηλαδή, εξόδου από την βαρύτητα) είναι [[redshift]] συλλογικά, τα δύο αυτά φαινόμενα είναι γνωστά ως η βαρυτική μετατόπιση συχνότητας. Γενικότερα, οι διαδικασίες κοντά σε ένα τεράστιο σώμα τρέχουν πιο αργά σε σύγκριση με τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα πιο μακριά. Αυτή η επίδραση είναι γνωστή ως βαρυτική διαστολή του χρόνου.<ref>{{Harvnb|Rindler|pp=24–26|2001}}; {{Harvnb|Misner|loc=§ 38.5|Thorne|Wheeler|1973}}</ref>

Η βαρυτική μετατόπιση προς το ερυθρό έχει μετρηθεί στο εργαστήριο <ref>[[Pound-Rebka experiment]], see {{Harvnb|Pound|Rebka|1959}}, {{Harvnb|Pound|Rebka|1960}}; {{Harvnb|Pound|Snider|1964}}; a list of further experiments is given in {{Harvnb|Ohanian|loc=table 4.1 on p. 186|Ruffini|1994}}</ref> χρησιμοποιώντας αστρονομικές παρατηρήσεις.<ref>{{Harvnb|Greenstein|Oke|Shipman|1971}}; the most recent and most accurate Sirius B measurements are published in {{Harvnb|Barstow, Bond et al.|2005}}.</ref> Βαρυτική διαστολή του χρόνου στο βαρυτικό πεδίο της Γης έχει μετρηθεί πολλές φορές χρησιμοποιώντας ατομικά ρολόγια<ref>Starting with the [[Hafele-Keating experiment]], {{Harvnb|Hafele|Keating|1972a}} and {{Harvnb|Hafele|Keating|1972b}}, and culminating in the Gravity Probe A experiment; an overview of experiments can be found in {{Harvnb|Ohanian|loc=table 4.1 on p. 186|Ruffini|1994}}</ref> ενώ η συνεχιζόμενη επικύρωση παρέχεται ως παρενέργεια της λειτουργίας του Παγκόσμιου Συστήματος Εντοπισμού Θέσης (GPS).<ref>GPS is continually tested by comparing atomic clocks on the ground and aboard orbiting satellites; for an account of relativistic effects, see {{Harvnb|Ashby|2002}} and {{Harvnb|Ashby|2003}}</ref> Οι δοκιμές σε ισχυρότερα βαρυτικά πεδία παρέχονται από την παρατήρηση των δυαδικών pulsars.<ref>{{Harvnb|Stairs|2003}} and {{Harvnb|Kramer|2004}}</ref> Όλα τα αποτελέσματα είναι σε συμφωνία με τη γενική σχετικότητα.<ref>General overviews can be found in section 2.1. of Will 2006; Will 2003, pp. 32–36; {{Harvnb|Ohanian|loc=sec. 4.2|Ruffini|1994}}</ref> Ωστόσο, στο σημερινό επίπεδο της ακρίβειας, οι παρατηρήσεις αυτές δεν μπορούν να διακριθούν μεταξύ της γενικής σχετικότητας και άλλες θεωρίες στις οποίες η αρχή της ισοδυναμίας ισχύει.<ref>{{Harvnb|Ohanian|pp=164–172|Ruffini|1994}}</ref>

=== Διάχυση φωτός και χρονική καθυστέρηση βαρύτητας ===
[[Αρχείο:Light deflection.png|thumb|left|upright|Deflection of light (sent out from the location shown in blue) near a compact body (shown in gray)]]
Η γενική σχετικότητα προβλέπει πως η διαδρομή του φωτός κάμπτεται σε ένα βαρυτικό πεδίο. Το [[φως]] που διέρχεται από ένα σώμα μεγάλου όγκου, διαχέεται προς το σώμα αυτό. Το φαινόμενο αυτό επιβεβαιώνεται παρατηρώντας ότι το φως των αστέρων ή των μακρινών [[κβάζαρ]] διαχέεται καθώς περνά τον [[ήλιο]].<ref>Cf. {{Harvnb|Kennefick|2005}} for the classic early measurements by the [[Arthur Eddington|Eddington]] expeditions; for an overview of more recent measurements, see {{Harvnb|Ohanian|loc=ch. 4.3|Ruffini|1994}}. For the most precise direct modern observations using quasars, cf. {{Harvnb|Shapiro|Davis|Lebach|Gregory|2004}}</ref>

Αυτό καθώς και παρόμοιες υποθέσεις, προκύπτουν από το γεγονός που θέλει το φως να ακολουθεί αυτό που ονομάζουμε light-like (σαν φως) ή μηδενική [[γεωδαισιακή καμπύλη]]- δεν είναι παρά μία γενίκευση των ευθειών κατά τις οποίες ταξιδεύει το φως στην [[Κλασική Φυσική|κλασική φυσική]]. Αυτού του είδους οι γεωδαισιακές καμπύλες είναι η γενίκευση των σταθερών της ταχύτητας του φωτός στην ειδική θεωρία.<ref>This is not an independent axiom; it can be derived from Einstein's equations and the Maxwell [[Lagrangian]] using a [[WKB approximation]], cf. {{Harvnb|Ehlers|loc=sec. 5|1973}}</ref> Εξετάζοντας κάποιος το κατάλληλο χωροχρονικό μοντέλο (είτε η [[Μετρική Σβάρτσιλντ|λύση Σβάρτσιλντ]] είτε -όταν πρόκειται για περισσότερες από μία μάζες- το [[post-Newtonian expansion]]),<ref>{{Harvnb|Blanchet|loc=sec. 1.3|2006}}</ref> παρουσιάζονται διάφορα φαινόμενα της επίδρασης της βαρύτητας στο φως. Αν και η κάμψη του φωτός μπορεί να εξηγηθεί απλά επεκτείνοντας την καθολική θεωρία της ελεύθερης πτώσης στο φως,<ref>{{Harvnb|Rindler|loc=sec. 1.16|2001}}; for the historical examples, {{Harvnb|Israel|pp=202–204|1987}}; in fact, Einstein published one such derivation as {{Harvnb|Einstein|1907}}. Such calculations tacitly assume that the geometry of space is [[Euclidean space|Euclidean]], cf. {{Harvnb|Ehlers|Rindler|1997}}</ref> η γωνία εκτροπής που προκύπτει από τέτοιους υπολογισμούς έχει τη μισή τιμή από αυτή που προκύπτει από τη γενική σχετικότητα.<ref>From the standpoint of Einstein's theory, these derivations take into account the effect of gravity on time, but not its consequences for the warping of space, cf. {{Harvnb|Rindler|loc=sec. 11.11|2001}}</ref>

Στενά συνδεδεμένη με την διάχυση του φωτός είναι και η βαρυτική χρονική καθυστέρηση (ή καθυστέρηση Shapiro), φαινόμενο κατά το οποίο τα σήματα του φωτός αργούν να διέλθουν μέσω του βαρυτικού πεδίου. Για αυτή τη πρόβλεψη διάφορα τεστ έχουν πραγματοποιηθεί.<ref>For the Sun's gravitational field using radar signals reflected from planets such as [[Venus]] and [[Mercury (planet)|Mercury]], cf. {{Harvnb|Shapiro|1964}}, {{Harvnb|Weinberg|loc=ch. 8, sec. 7|1972}}; for signals actively sent back by space probes ([[transponder]] measurements), cf. {{Harvnb|Bertotti|Iess|Tortora|2003}}; for an overview, see {{Harvnb|Ohanian|loc=table 4.4 on p. 200|Ruffini|1994}}; for more recent measurements using signals received from a [[pulsar]] that is part of a binary system, the gravitational field causing the time delay being that of the other pulsar, cf. {{Harvnb|Stairs|loc=sec. 4.4|2003}}</ref> Στον πραμετρικοποιημένο μετα-Νευτώνειο φορμαλισμό (PPN), οι μετρήσεις τόσο της διάχυσης του φωτός όσο και της βαρυτικής χρονικής καθυστέρησης προσδιορίζουν μια παράμετρο y, η οποία κωδικοποιεί την επίδραση της βαρύτητας στη γεωμετρία του σύμπαντος.<ref>{{Harvnb|Will|loc=sec. 7.1 and 7.2|1993}}</ref>
{{clear}}

=== Βαρυτικά κύματα ===
{{Main|Βαρυτικά κύματα}}
[[Αρχείο:Gravwav.gif|thumb|Δακτύλιος από σωματίδια τα οποία επηρεάζονται από βαρυτικό κύμα.]]

Μία από τις πολλές αναλογίες μεταξύ της βαρύτητας ενός ασθενούς πεδίου και του [[Ηλεκτρομαγνητισμός|ηλεκτρομαγνητισμού]] είναι ότι, ανάλογα με τα [[ηλεκτρομαγνητικά κύματα]] υπάρχουν [[βαρυτικά κύματα]]: κυματισμοί στην μετρική του χωροχρόνου που διαδίδονται με την [[ταχύτητα του φωτός]].<ref>These have been indirectly observed through the loss of energy in binary pulsar systems such as the [[Hulse–Taylor binary]], the subject of the 1993 Nobel Prize in physics. A number of projects are underway to attempt to observe directly the effects of gravitational waves. For an overview, see {{Harvnb|Misner|loc=part VIII|Thorne|Wheeler|1973}}. Unlike electromagnetic waves, the dominant contribution for gravitational waves is not the [[dipole]], but the quadrupole; see {{Harvnb|Schutz|2001}}</ref> Η απλούστερη μορφή ενός τέτοιου κύματος μπορεί να απεικονιστεί με τη δράση του σε ένα δακτύλιο από σωματίδια τα οποία εκτελούν ελεύθερη πτώση. Ένα ημιτονοειδές κύμα διαδίδεται μέσω ενός τέτοιου δακτυλίου προς τον αναγνώστη και στρεβλώνει το δακτύλιο με ένα χαρακτηριστικό, ρυθμικό τρόπο (εικόνα στα δεξιά).<ref>Most advanced textbooks on general relativity contain a description of these properties, e.g. {{Harvnb|Schutz|loc=ch. 9|1985}}</ref> Αφού οι εξισώσεις του Αϊνστάιν είναι μη γραμμικές, ισχυρά βαρυτικά κύματα δεν υπακούουν στην αρχή της επαλληλίας, καθιστώντας δύσκολη την περιγραφή τους. Αντίθετα, για ασθενή πεδία, μία γραμμική προσέγγιση μπορεί να επιτευχθεί. Τέτοια γραμμικά βαρυτικά κύματα αποτελούν αρκετά ακριβείς περιγραφές των εξαιρετικά αδύναμων κυμάτων που αναμένεται να φτάσουν στη Γη από μακρινά κοσμικά γεγονότα, τα οποία τυπικά καταλήγουν σε σχετικές αποστάσεις οι οποίες αυξάνονται και μειώνονται μέχρι και <math>10^{-21}</math>. Οι μέθοδοι ανάλυσης δεδομένων συνήθως κάνουν χρήση του γεγονότος ότι σε αυτά τα γραμμικά κύματα μπορεί να εφαρμοστεί ο [[μετασχηματισμός Fourier]].<ref>For example {{Harvnb|Jaranowski|Królak|2005}}</ref>

Μερικές ακριβείς λύσεις περιγράφουν βαρυτικά κύματα χωρίς καμία προσέγγιση, π.χ., ένα κύμα που εκπέμπεται από τρένο και ταξιδεύει στο κενό<ref>{{Harvnb|Rindler|loc=ch. 13|2001}}</ref> ή τα αποκαλούμενα σύμπαντα του Gowdi, μεταβλητές ενός διαστελλόμενου σύμπαντος το οποίο είναι γεμάτο με τα βαρυτικά κύματα.<ref>{{Harvnb|Gowdy|1971}}, {{Harvnb|Gowdy|1974}}</ref> Αλλά τα βαρυτικά κύματα που παράγονται σε ειδικές καταστάσεις όπως η συγχώνευση δύο μαύρων τρυπών, οι αριθμητικές μέθοδοι είναι σήμερα ο μόνος τρόπος για να κατασκευαστούν κατάλληλα μοντέλα.<ref>See {{Harvnb|Lehner|2002}} for a brief introduction to the methods of numerical relativity, and {{Harvnb|Seidel|1998}} for the connection with gravitational wave astronomy</ref>

Το 2016 επιβεβαιώθηκε επιτυχώς μέσω επιστημονικών πειραμάτων η ύπαρξη των [[βαρυτικά κύματα|βαρυτικών κυμάτων]] τα οποία προβλέπονται από τη θεωρία της σχετικότητας.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2016/02/11/us/gravitational-waves-feat/index.html|title=Gravitational waves detected -- and that's creating waves in science|last=Leopold|first=Todd|ημερομηνία=2016-02-11|website=CNN|language=en|accessdate=2023-07-18}}</ref>

=== Τροχιακές επιδράσεις και η σχετικότητα της κατεύθυνσης ===
Η γενική σχετικότητα διαφέρει από την κλασική μηχανική σε έναν αριθμό προβλέψεων σχετικά με τα τροχιακά σώματα. Προβλέπει μια συνολική περιστροφή (μετάπτωση) των πλανητικών τροχιών, καθώς και την τροχιακή φθορά που προκαλείται από την εκπομπή των βαρυτικών κυμάτων και των επιπτώσεων που σχετίζονται με τη σχετικότητα της κατεύθυνσης.

'''Μετάπτωση των αψίδων'''[[Αρχείο:Relativistic precession.svg|thumb|Νευτώνεια (κόκκινο) περιστροφή συγκριτικά με την Αϊνσταϊvική περιστροφή (μπλε) ενός μοναχικού πλανήτη που περιστρέφεται γύρω από έναν αστέρα.|201x201εσ]]
Στη γενική σχετικότητα, η αψίδα οποιασδήποτε τροχιάς (το σημείο της τροχιάς του σώματος στο κέντρο του συστήματος της μάζας) προπορεύεται-η τροχιά δεν είναι μια έλλειψη, αλλά μοιάζει με μια έλλειψη που περιστρέφεται στο επίκεντρο της, με αποτέλεσμα ένα τριαντάφυλλο, καμπύλη που μοιάζει με το σχήμα. Αυτό το αποτέλεσμα προέρχεται πρώτα από τον Αϊνστάιν, ο οποίος χρησιμοποιώντας μια κατά προσέγγιση μέτρηση αντιπροσωπεύει το Νευτώνειο όριο και το θέσιμό του σε τροχιά γύρω από το σώμα, όπως ένα σωματίδιο δοκιμής. Για τον ίδιο, το γεγονός ότι η θεωρία του έδωσε μια απλή εξήγηση των Ελέγχων της γενικής σχετικότητας Perihelion μετάπτωση του Ερμή,(ανώμαλη μετακίνηση του περιηλίου του πλανήτη [[Ερμής (πλανήτης)|Ερμή]]), που ανακαλύφθηκε νωρίτερα από Urbain Le Verrier το 1859, ήταν σημαντικά αποδεικτικά στοιχεία ότι είχε επιτέλους ορίσει τη σωστή μορφή των εξισώσεων πεδίου βαρύτητας (του Αϊνστάιν).

Το αποτέλεσμα μπορεί επίσης να προέρχεται και από τη χρήση της [[Μετρική Σβάρτσιλντ|μετρικής Σβάρτσιλντ]] (που περιγράφει τις χωροχρονικές γύρω από μια σφαιρική μάζα). Αυτό οφείλεται στην επίδραση της βαρύτητας από τη γεωμετρία του χώρου και στη συμβολή της αυτοενέργειας της βαρύτητας ενός σώματος (που κωδικοποιείται στη μη γραμμικότητα των εξισώσεων του Αϊνστάιν).<ref>Συνεπώς, στον [[Παραμετρικοποιημένος μετανευτώνειος φορμαλισμός|παραμετρικοποιημένο μετανευτώνειο φορμαλισμό]] (PPN), measurements of this effect determine a linear combination of the terms β and γ, cf. {{Harvnb|Will|loc=sec. 3.5|2006}} and {{Harvnb|Will|loc=sec. 7.3|1993}}</ref> Η σχετικιστική μετάπτωση έχει παρατηρηθεί για όλους τους πλανήτες που επιτρέπουν ακριβείς μετρήσεις μετάπτωσης (Ερμής, [[Αφροδίτη (πλανήτης)|Αφροδίτη]] και [[Γη]]),<ref>The most precise measurements are [[VLBI]] measurements of planetary positions; see {{Harvnb|Will|loc=ch. 5|1993}}, {{Harvnb|Will|loc=sec. 3.5|2006}}, {{Harvnb|Anderson|Campbell|Jurgens|Lau|1992}}; for an overview, {{Harvnb|Ohanian|pp=406–407|Ruffini|1994}}</ref> καθώς και στα δυαδικά Pulsar συστήματα, όπου είναι μεγαλύτερα από πέντε τάξεις μεγέθους.<ref>{{Harvnb|Kramer|Stairs|Manchester|McLaughlin|2006}}</ref>

'''Τροχιακή φθορά'''<!--This subsection is linked to from the subsection Gravitational Waves in Astrophysical Applications, please do not change its title -->
[[Αρχείο:Psr1913+16-weisberg en.png|thumb|right|Αποσύνθεση τροχιάς για το PSR1913+16:Η αλλαγή της ώρας σε δευτερόλεπτα, παρακολουθείται εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες.<ref>Ένα σχήμα που περιλαμβάνει μπάρες σφάλματος είναι σχ.7 σε {{Harvnb|Will|loc=sec. 5.1|2006}}</ref>|233x233εσ]]
Σύμφωνα με τη γενική σχετικότητα, το [[Δυαδικό σύστημα (αστρονομία)|δυαδικό σύστημα]] θα εκπέμπει [[Βαρυτικό κύμα|βαρυτικά κύματα]], με αποτέλεσμα να χάνει [[ενέργεια]]. Λόγω αυτής της απώλειας, η απόσταση μεταξύ των δύο φορέων σε τροχιά μειώνεται, και το ίδιο κάνει και η περίοδος της τροχιάς τους. Εντός του [[Ηλιακό σύστημα|Ηλιακού Συστήματος]] ή για τα απλά [[διπλά αστέρια]], η επίδραση είναι πολύ μικρή για να μπορεί να παρατηρηθεί. Αυτή δεν είναι η περίπτωση ενός [[Δυαδικό πάλσαρ|δυαδικού πάλσαρ]], ένα σύστημα δύο τροχιών [[Αστέρας νετρονίων|άστρου νετρονίων]], ένα εκ των οποίων είναι ένα [[πάλσαρ]]: από το πάλσαρ, οι παρατηρητές στη Γη λαμβάνουν μια τακτική σειρά ραδιοφωνικών παλμών που μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα εξαιρετικά ακριβές ρολόι, το οποίο επιτρέπει ακριβείς μετρήσεις της τροχιακής περιόδου. Επειδή οι αστέρες νετρονίων είναι πολύ συμπαγείς, σημαντικές ποσότητες ενέργειας εκπέμπονται με τη μορφή ακτινοβολίας βαρύτητας.<ref>{{Harvnb|Stairs|2003}}, {{Harvnb|Schutz|pp=317–321|2003}}, {{Harvnb|Bartusiak|pp=70–86|2000}}</ref>

Η πρώτη παρατήρηση της μείωσης στην τροχιακή περίοδο λόγω της εκπομπής των βαρυτικών κυμάτων έγινε από τους [[Russell Alan Hulse|Hulse]] και [[Joseph Hooton Taylor Jr.|Taylor]], χρησιμοποιώντας ένα δυαδικό πάλσαρ [[PSR1913+16]] που είχαν ανακαλύψει το 1974. Αυτή ήταν η πρώτη ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων, έστω και έμμεση, για την οποία απονεμήθηκε το 1993 [[βραβείο Νόμπελ]] στη φυσική.<ref>{{Harvnb|Weisberg|Taylor|2003}}; για την ανακάλυψη πάλσαρ, βλέπε {{Harvnb|Hulse|Taylor|1975}}; για την αρχική απόδειξη της βαρύτητας ακτινοβολίας, βλέπε {{Harvnb|Taylor|1994}}</ref> Από τότε, πολλά άλλα δυαδικά πάλσαρ έχουν βρεθεί, και ιδίως το διπλό πάλσαρ [[PSR J0737-3039]], στα οποία τα δύο αστέρια είναι πάλσαρ.<ref>{{Harvnb|Kramer|2004}}</ref>

'''Γεωδαιτική μετάπτωση και βαρυτομαγνητισμός'''{{Κύριο|Γεωδαιτική μετάπτωση|Βαρυτομαγνητισμός}}
Αρκετά σχετικιστικά φαινόμενα που συνδέονται άμεσα με την σχετικότητα της κατεύθυνσης.<ref>{{Harvnb|Penrose|loc=§14.5|2004}}, {{Harvnb|Misner|loc=§11.4|Thorne|Wheeler|1973}}</ref> Ένα από αυτά είναι το [[γεωδαιτικό φαινόμενο]]: η κατεύθυνση του άξονα του [[Γυροσκόπιο|γυροσκοπίου]] σε ελεύθερη πτώση σε καμπύλο χωρόχρονο θα αλλάξει σε σύγκριση, για παράδειγμα, με την κατεύθυνση του φωτός που λαμβάνεται από μακρινά αστέρια, ακόμη και αν ένα τέτοιο γυροσκόπιο αντιπροσωπεύει τον τρόπο της διατήρησης μιας κατεύθυνσης όσο το δυνατόν σταθερότερα ("[[παράλληλη μεταφορά]]").<ref>{{Harvnb|Weinberg|loc=sec. 9.6|1972}}, {{Harvnb|Ohanian|loc=sec. 7.8|Ruffini|1994}}</ref> Για το σύστημα [[Φεγγάρι]]–[[Γη]], Αυτή η επίδραση έχει μετρηθεί με τη βοήθεια του [[Σεληνιακό λέιζερ|σεληνιακού λέιζερ]].<ref>{{Harvnb|Bertotti|Ciufolini|Bender|1987}}, {{Harvnb|Nordtvedt|2003}}</ref> Πιο πρόσφατα, έχει μετρηθεί για τις δοκιμαστικές μάζες πάνω στο δορυφόρο [[Gravity Probe B]] με ακρίβεια καλύτερη από 0,3%.<ref>{{Harvnb|Kahn|2007}}</ref><ref>A mission description can be found in {{Harvnb|Everitt|Buchman|DeBra|Keiser|2001}}; a first post-flight evaluation is given in {{Harvnb|Everitt|Parkinson|Kahn|2007}}; further updates will be available on the mission website {{Harvnb|Kahn|1996–2012}}.</ref><ref>Μια πρώτη μετά την πτήση αξιολόγηση δίνεται στο {{Harvnb|Everitt|Parkinson|Kahn|2007}}. Περαιτέρω ενημερώσεις θα είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της αποστολής {{Harvnb|Kahn|1996-2012}}.</ref>

Κοντά σε μια περιστρεφόμενη μάζα, υπάρχουν τα λεγόμενα [[Βαρυτομαγνητισμός|βαρυτομαγνητικά]] αποτελέσματα. Ένας μακρινός παρατηρητής θα καθορίσει ότι τα αντικείμενα κοντά στη μάζα να "σέρνονται γύρω». Αυτή είναι η πιο ακραία για την [[Λύση Κερ|περιστρεφόμενες μαύρες τρύπες]], όπου, για κάθε αντικείμενο εισέρχεται σε μια ζώνη γνωστή ως [[εργόσφαιρα]], η περιστροφή είναι αναπόφευκτη.<ref>{{Harvnb|Townsend|loc=sec. 4.2.1|1997}}, {{Harvnb|Ohanian|pp=469–471|Ruffini|1994}}</ref> Τέτοια αποτελέσματα μπορεί και πάλι να ελέγχονται μέσω της επιρροής τους από τον προσανατολισμό του γυροσκοπίου σε ελεύθερη πτώση.<ref>{{Harvnb|Ohanian|loc=sec. 4.7|Ruffini|1994}}, {{Harvnb|Weinberg|loc=sec. 9.7|1972}};</ref><ref>Για μια πιο πρόσφατη ανασκόπηση, βλέπε {{Harvnb|Schäfer|2004}}.</ref> Έχουν γίνει κάπως αμφιλεγόμενες δοκιμές χρησιμοποιώντας τους [[LAGEOS]] δορυφόρους, επιβεβαιώνοντας τη σχετικιστική πρόβλεψη.<ref>{{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|2004}}, {{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|Peron|2006}}, {{Harvnb|Iorio|2009}}</ref> Επίσης, η [[Mars Global Surveyor]] έχει χρησιμοποιήσει καθετήρα γύρω από τον Άρη.<ref>{{Citation|author=Iorio L.|title=COMMENTS, REPLIES AND NOTES: A note on the evidence of the gravitomagnetic field of Mars|date=August 2006|journal=Classical Quantum Gravity|volume=23|issue=17|pages=5451–5454|doi=10.1088/0264-9381/23/17/N01|arxiv=gr-qc/0606092|bibcode=2006CQGra..23.5451I|issn=0264-9381 }}</ref><ref>{{Citation|author=Iorio L.|title=On the Lense–Thirring test with the Mars Global Surveyor in the gravitational field of Mars|journal=Central European Journal of Physics|date=June 2010|doi=10.2478/s11534-009-0117-6|volume=8|issue=3|pages=509–513|arxiv=gr-qc/0701146|bibcode=2010CEJPh...8..509I}}</ref>

== Αστροφυσικές εφαρμογές ==

=== Βαρυτικός φακός ===
{{Κύριο|Βαρυτικός φακός}}
Η εκτροπή του φωτός είναι υπεύθυνη για ένα νέο τύπο αστρονομικών φαινομένων. Αν ένα τεράστιο αντικείμενο τοποθετηθεί ανάμεσα στον αστρονόμο και ένα μακρινό στοχευμένο αντικείμενο με την κατάλληλη μάζα και σχετικές αποστάσεις, τότε ο αστρονόμος θα δει πολλές διαστρεβλωμένες εικόνες του αντικειμένου αυτού. Τέτοιους είδους επιδράσεις είναι γνωστές ως [[βαρυτικός φακός]].<ref>For overviews of gravitational lensing and its applications, see {{Harvnb|Ehlers|Falco|Schneider|1992}} and {{Harvnb|Wambsganss|1998}}</ref>

=== Μαύρες τρύπες και άλλα συμπαγή αντικείμενα ===
Όποτε η αναλογία μάζας από ένα αντικείμενο στην ακτίνα γίνεται επαρκώς μεγάλη, η γενική σχετικότητα προβλέπει το σχηματισμό μιας μαύρης τρύπας, μια περιοχή του χώρου από την οποία τίποτα, ακόμη και το φως, δεν μπορεί να ξεφύγει. Στα τρέχοντα αποδεχόμενα μοντέλα αστρικής εξέλιξης, αστέρες νετρονίων 1.4 ηλιακές μάζες, και αστρικές μαύρες τρύπες με λίγες έως μερικές δεκάδες ηλιακές μάζες, πιστεύεται ότι είναι η τελική κατάσταση για την εξέλιξη των άστρων.<ref>{{Harvnb|Miller|loc=lectures 19 and 21|2002}}</ref> Συνήθως ένας γαλαξίας έχει μία υπερσυμπαγή μαύρη τρύπα με μερικά εκατομμύρια έως μερικά δισεκατομμύρια ηλιακές μάζες στο κέντρο του,<ref>{{Harvnb|Celotti|loc=sec. 3|Miller|Sciama|1999}}</ref> και η παρουσία της οποίας έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του γαλαξία και μεγαλύτερων κοσμικών δομών.<ref>{{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}} and the accompanying summary {{Harvnb|Gnedin|2005}}</ref>

Αστρονομικά, η πιο σημαντική ιδιότητα των συμπαγών αντικειμένων είναι ότι παρέχουν ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μηχανισμό για τη μετατροπή της βαρυτικής ενέργειας σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.<ref>{{Harvnb|Blandford|loc=sec. 8.2.4|1987}}</ref> Επίσης, η πτώση της σκόνης ή των αερίων της ύλης σε αστρική ή σε υπερσυμπαγείς μαύρες τρύπες, πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνη για μερικά θεαματικά φωτεινά αστρονομικά αντικείμενα, κυρίως διάφορα είδη των ενεργών γαλαξιακών πυρήνων σε γαλαξιακές κλίμακες και αστρικού μεγέθους αντικείμενα, όπως microquasars.<ref>Για το βασικό μηχανισμό, δείτε {{Harvnb|Carroll|loc=sec. 17.2|Ostlie|1996}}, για περισσότερα σχετικά με τους διάφορους τύπους αστρονομικών αντικειμένων σχετιζόμενων με αυτό, {{Harvnb|Robson|1996}}</ref> Ειδικότερα, ο σχηματισμός μπορεί να οδηγήσει σε σχετικιστικούς πίδακες, επικεντρωμένες δέσμες υψηλής ενέργειας σωματίδια που αποτελούν αντικείμενα που πετούν στο διάστημα με σχεδόν την ταχύτητα του φωτός.<ref>Για μια επιθεώρηση, δείτε {{Harvnb|Begelman|Blandford|Rees|1984}}.</ref> Η γενική σχετικότητα παίζει κεντρικό ρόλο όλων αυτών των φαινομένων,<!--<ref>For stellar end states, cf. {{Harvnb|Oppenheimer|Snyder|1939}} or, for more recent numerical work, {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.1}}; for supernovae, there are still major problems to be solved, cf. {{Harvnb|Buras|Rampp|Janka|Kifonidis|2003}}; for simulating accretion and the formation of jets, cf. {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.2}}. Also, relativistic lensing effects are thought to play a role for the signals received from [[X-ray pulsar]]s, cf. {{Harvnb|Kraus|1998}}</ref>--> και των παρατηρήσεων που παρέχουν ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη μαύρων τρυπών με τις ιδιότητες που προβλέπονται από τη θεωρία.<!--<ref>The evidence includes limits on compactness from the observation of accretion-driven phenomena ("[[Eddington luminosity]]"), see {{Harvnb|Celotti|Miller|Sciama|1999}}, observations of stellar dynamics in the center of our own [[Milky Way]] galaxy, cf. {{Harvnb|Schödel|Ott|Genzel|Eckart|2003}}, and indications that at least some of the compact objects in question appear to have no solid surface, which can be deduced from the examination of [[X-ray burst]]s for which the central compact object is either a [[neutron star]] or a black hole; cf. {{Harvnb|Remillard|Lin|Cooper|Narayan|2006}} for an overview, {{Harvnb|Narayan|2006|loc=sec. 5}}. Observations of the "shadow" of the Milky Way galaxy's central black hole horizon are eagerly sought for, cf. {{Harvnb|Falcke|Melia|Agol|2000}}</ref>-->

Οι μαύρες τρύπες είναι επίσης περιζήτητοι στόχοι για την αναζήτηση [[Βαρυτικά κύματα|βαρυτικών κυμάτων]]. Συνοψίζοντας η μαύρη τρύπα πρέπει να οδηγήσει σε μερικά από τα ισχυρότερα σήματα βαρυτικών κυμάτων φθάνοντας σε ανιχνευτές εδώ στη Γη, και το στάδιο αμέσως πριν από τη συγχώνευση ("τιτίβισμα") θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα "πρότυπο κερί" για να υπολογίσει την απόσταση της συγχώνευσης των γεγονότων και ως εκ τούτου να χρησιμεύσει ως ανιχνευτής της κοσμικής διαστολής σε μεγάλες αποστάσεις.<ref>{{Harvnb|Dalal|Holz|Hughes|Jain|2006}}</ref> Τα βαρυτικά κύματα που παράγονται από μία αστρική μαύρη τρύπα βυθίζονται σε μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα θα πρέπει να παρέχουν άμεσες πληροφορίες για τη γεωμετρία της υπερμεγέθους μαύρης τρύπας.<ref>{{Harvnb|Barack|Cutler|2004}}</ref>

=== Κοσμολογία ===
Τα σημερινά μοντέλα της κοσμολογίας βασίζονται στις εξισώσεις πεδίου του Αϊνστάιν, οι οποίες περιλαμβάνουν την [[Κοσμολογική σταθερά|κοσμολογική σταθερά Λ]] αφού έχει σημαντική επιρροή στη μεγάλης κλίμακας δυναμική του σύμπαντος

<math> R_{ab} - {\textstyle 1 \over 2}R\,g_{ab} + \Lambda\ g_{ab} = \kappa\, T_{ab} </math>

όπου gab είναι η χωροχρονική μετρική.<ref>{{Harvnb|Einstein|1917}}; cf. {{Harvnb|Pais|pp=285–288|1982}}</ref> Ισότροπα και ομογενή διαλύματα αυτών των ενισχυμένων εξισώσεων, οι Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker λύσεις,<ref>{{Harvnb|Carroll|loc=ch. 2|2001}}</ref> επιτρέπουν στους φυσικούς να μοντελοποιήσουν το σύμπαν που έχει εξελιχθεί τα τελευταία 14 δις χρόνια από μία ζεστή, προ Big Bang φάση.'''<ref>{{Harvnb|Bergström|loc=ch. 9–11|Goobar|2003}}; use of these models is justified by the fact that, at large scales of around hundred million [[light-year]]s and more, our own universe indeed appears to be isotropic and homogeneous, cf. {{Harvnb|Peebles|Schramm|Turner|Kron|1991}}</ref>''' Μόλις ένας μικρός αριθμός παραμέτρων (για παράδειγμα μέση πυκνότητα της ύλης του σύμπαντος) έχουν καθοριστεί από την αστρονομική παρατήρηση,'''<ref>E.g. with [[WMAP]] data, see {{Harvnb|Spergel|Verde|Peiris|Komatsu|2003}}</ref>''' περαιτέρω στοιχεία παρατήρησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να θέσουν τα μοντέλα για τη δοκιμή.<ref>These tests involve the separate observations detailed further on, see, e.g., fig. 2 in {{Harvnb|Bridle|Lahav|Ostriker|Steinhardt|2003}}</ref> Προβλέψεις, όλες επιτυχημένες, περιλαμβάνουν την αρχική αφθονία των χημικών στοιχείων που σχηματίζονται σε μια περίοδο της αρχέγονης νουκλεοσύνθεσης,<ref>{{Harvnb|Peebles|1966}}; for a recent account of predictions, see {{Harvnb|Coc, Vangioni‐Flam et al.|2004}}; an accessible account can be found in {{Harvnb|Weiss|2006}}; compare with the observations in {{Harvnb|Olive|Skillman|2004}}, {{Harvnb|Bania|Rood|Balser|2002}}, {{Harvnb|O'Meara|Tytler|Kirkman|Suzuki|2001}}, and {{Harvnb|Charbonnel|Primas|2005}}</ref> τις μεγάλης κλίμακας δομές του σύμπαντος,<ref>{{Harvnb|Lahav|Suto|2004}}, {{Harvnb|Bertschinger|1998}}, {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}</ref> και την ύπαρξη και τις ιδιότητες μιας "θερμικής ηχούς" από την αρχή του σύμπαντος, την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου.<ref>{{Harvnb|Alpher|Herman|1948}}, for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Bergström|loc=ch. 11|Goobar|2003}}; for the initial detection, see {{Harvnb|Penzias|Wilson|1965}} and, for precision measurements by satellite observatories, {{Harvnb|Mather|Cheng|Cottingham|Eplee|1994}} ([[Cosmic Background Explorer|COBE]]) and {{Harvnb|Bennett|Halpern|Hinshaw|Jarosik|2003}} (WMAP). Future measurements could also reveal evidence about gravitational waves in the early universe; this additional information is contained in the background radiation's [[Polarized light|polarization]], cf. {{Harvnb|Kamionkowski|Kosowsky|Stebbins|1997}} and {{Harvnb|Seljak|Zaldarriaga|1997}}</ref>

Αστρονομικές παρατηρήσεις του κοσμολογικού ρυθμού διαστολής επιτρέπουν την συνολική ποσότητα της ύλης στο σύμπαν να υπολογιστεί, παρόλο που η φύση της ύλης παραμένει μυστηριώδης εν μέρει. Περίπου 90% της συνολικής ύλης εμφανίζεται να είναι η επονομαζόμενη σκοτεινή ύλη, η οποία έχει μάζα (ή ισοδύναμα, βαρυτική επίδραση), αλλά δεν αλληλεπιδρά ηλεκτρομαγνητικά και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να παρατηρηθεί άμεσα.<ref>Evidence for this comes from the determination of cosmological parameters and additional observations involving the dynamics of galaxies and galaxy clusters cf. {{Harvnb|Peebles|loc=ch. 18|1993}}, evidence from gravitational lensing, cf. {{Harvnb|Peacock|loc=sec. 4.6|1999}}, and simulations of large-scale structure formation, see {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}</ref> Δεν υπάρχει γενικά αποδεχτή περιγραφή αυτού του νέου είδους της ύλης, μέσα στο πλαίσιο της γνωστής [[Σωματιδιακή φυσική|σωματιδιακής φυσικής]]<ref>{{Harvnb|Peacock|loc=ch. 12|1999}}, {{Harvnb|Peskin|2007}}; in particular, observations indicate that all but a negligible portion of that matter is not in the form of the usual [[Elementary particle|elementary particles]] ("non-[[Baryon|baryonic]] matter"), cf. {{Harvnb|Peacock|loc=ch. 12|1999}}</ref> ή αλλού.<ref>Namely, some physicists have questioned whether or not the evidence for dark matter is, in fact, evidence for deviations from the Einsteinian (and the Newtonian) description of gravity cf. the overview in {{Harvnb|Mannheim|loc=sec. 9|2006}}</ref> Παρατηρήσιμες αποδείξεις από την μετατόπιση προς το ερυθρό έρευνες των μακρινών supernova και τις μετρήσεις της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου δείχνουν επίσης ότι η εξέλιξη του σύμπαντος μας επηρεάζεται σημαντικά από μια κοσμολογική σταθερά με αποτέλεσμα την επιτάχυνση της κοσμικής διαστολής ή, ισοδύναμα, από μια μορφή ενέργειας με μια ασυνήθιστη εξίσωση της κατάστασης, που είναι γνωστή ως [[σκοτεινή ενέργεια]], η φύση της οποίας παραμένει ασαφής.<ref>{{Harvnb|Carroll|2001}}; an accessible overview is given in {{Harvnb|Caldwell|2004}}. Here, too, scientists have argued that the evidence indicates not a new form of energy, but the need for modifications in our cosmological models, cf. {{Harvnb|Mannheim|loc=sec. 10|2006}}; aforementioned modifications need not be modifications of general relativity, they could, for example, be modifications in the way we treat the inhomogeneities in the universe, cf. {{Harvnb|Buchert|2008}}</ref>

Μία επονομαζόμενη πληθωριστική φάση,<ref>A good introduction is {{Harvnb|Linde|2005}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Linde|2006}}</ref> μία πρόσθετη φάση μιας σημαντικά επιταχυνόμενης επέκτασης σε κοσμικές περιόδους περίπου δευτερολέπτων, υποτέθηκε το 1980 για λογαριασμό αρκετά αινιγματικών παρατηρήσεων που ήταν ανεξήγητες από κλασικά κοσμολογικά μοντέλα, όπως η σχεδόν τέλεια ομοιογένεια της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου.<ref>More precisely, these are the [[flatness problem]], the [[horizon problem]], and the [[monopole problem]]; a pedagogical introduction can be found in {{Harvnb|Narlikar|loc=sec. 6.4|1993}}, see also {{Harvnb|Börner|loc=sec. 9.1|1993}}</ref> Πρόσφατες μετρήσεις της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου έχουν ως αποτέλεσμα την πρώτη απόδειξη για αυτό το σενάριο.<ref>{{Harvnb|Spergel|loc=sec. 5,6|Bean|Doré|Nolta|2007}}</ref> Ωστόσο, υπάρχει μια απίστευτη ποικιλία πιθανών πληθωριστικών σεναρίων, η οποία δεν μπορεί να περιορίζεται από τις τρέχουσες παρατηρήσεις.<ref>More concretely, the [[potential]] function that is crucial to determining the dynamics of the [[inflaton]] is simply postulated, but not derived from an underlying physical theory</ref> Ένα ακόμη μεγαλύτερο ερώτημα είναι η φυσική του συντομότερου σύμπαντος, πριν από την πληθωριστική φάση και κοντά στο σημείο όπου τα κλασικά μοντέλα προβλέπουν τη μοναδικότητα του Big Bang. Μια έγκυρη απάντηση θα απαιτούσε μια πλήρη θεωρία της κβαντικής βαρύτητας, η οποία δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί.<ref name="Brandenberger 2008"/>

== Προηγμένες έννοιες ==

=== Αιτιώδης δομή και παγκόσμια γεωμετρία ===
[[Αρχείο:Penrose.svg|thumb|right|upright|Διάγραμμα Πενρόουζ-Κάρτερ ενός άπειρου σύμπαντος Μινκόφσκι.]]

Στη γενική σχετικότητα, κανένα υλικό σώμα δεν μπορεί να καλύψει τη διαφορά ή να ξεπεράσει έναν παλμό φωτός. Καμία επίδραση από ένα γεγονός Α δε μπορεί να φτάσει οποιαδήποτε άλλη X θέση πριν το φως φτάσει στο Α Χ. Κατά συνέπεια, μια εξερεύνηση όλων των κοσμογραμμών του φωτός δίνει βασικές πληροφορίες σχετικά με την αιτιώδη δομή του χωροχρόνου του. Αυτή η δομή μπορεί να αναπαρασταθεί χρησιμοποιώντας τα Πενρόουζ-Κάρτερ διαγράμματα στην οποία απείρως μεγάλες περιοχές του χώρου και άπειρα χρονικά διαστήματα έχουν συρρικνωθεί ("συμπαγοποιημένες") έτσι ώστε να χωρέσει σε ένα χάρτη πεπερασμένο, ενώ το φως ταξιδεύει ακόμα κατά μήκος των διαγωνίων, όπως στα πρότυπα διαγράμματα του χωροχρόνου.<ref>{{Harvnb|Frauendiener|2004}}, {{Harvnb|Wald|loc=sec. 11.1|1984}}, {{Harvnb|Hawking|loc=sec. 6.8, 6.9|Ellis|1973}}</ref>

Έχοντας επίγνωση της σημασίας της αιτιατούς δομής, ο Ρότζερ Πενρόουζ και άλλοι έχουν αναπτύξει αυτό που είναι γνωστό ως παγκόσμια γεωμετρία. Στην παγκόσμια γεωμετρία, το αντικείμενο μελέτης δεν είναι μία συγκεκριμένη λύση (ή μία οικογένεια λύσεων) στις εξισώσεις του Αϊνστάιν.

=== Ορίζοντες ===
Χρησιμοποιώντας την παγκόσμια γεωμετρία, οι μερικοί χωροχρόνοι μπορεί να αποδειχθεί ότι περιέχουν όρια που ονομάζονται ορίζοντες, οι οποίoi οριοθετούν μια περιοχή από το υπόλοιπο του χωροχρόνου. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα είναι οι μαύρες τρύπες: εάν η μάζα συμπιέζεται σε μία επαρκώς συμπαγή περιοχή του χώρου (όπως ορίζεται στο εικασίες στεφάνης, η σχετική κλίμακα μήκους είναι η [[ακτίνα Σβάρτσιλντ]]), καθόλου [[φως]] δε μπορεί να ξεφύγει προς τα έξω. Δεδομένου ότι κανένα αντικείμενο δε μπορεί να προσπεράσει έναν παλμό φωτός. Το πέρασμα από το εξωτερικό προς το εσωτερικό είναι ακόμα δυνατό, δείχνοντας ότι το όριο, ορίζοντας της μαύρης τρύπας, δεν είναι ένα φυσικό εμπόδιο.

[[Αρχείο:Ergosphere of a rotating black hole.svg|thumb|Η [[εργόσφαιρα]] μιας [[Περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα|περιστρεφόμενης μαύρης τρύπας]], η οποία παίζει το ρόλο της εξαγωγής ενέργειας από μια τέτοια μαύρη τρύπα.]]
Η εργόσφαιρα μίας περιστρφόμενης μαύρης τρύπας, η οποία παίζει το ρόλο της εξαγωγής ενέργειας από μία τέτοια μαύρη τρύπα. Οι πρώτες μελέτες των μαύρων τρυπών που επικαλούνται σαφείς λύσεις των εξισώσεων του Αϊνστάιν, και ιδίως τη σφαιρική λύση [[μετρική Σβάρτσιλντ]] (χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια στατική μαύρη τρύπα) και την αξονοσυμμετρική λύση Κερ (χρησιμοποιείται για να περιγράψει μία περιστρεφόμενη, σταθερή μαύρη τρύπα, και την εισαγωγή ενδιαφερόντων χαρακτηριστικών, όπως η εργόσφαιρα). Χρησιμοποιώντας την παγκόσμια γεωμετρία, μεταγενέστερες μελέτες έχουν αποκαλύψει πιο γενικές ιδιότητες των μελανών οπών. Σε μακροπρόθεσμη βάση, είναι μάλλον απλά αντικείμενα που χαρακτηρίζονται από έντεκα παραμέτρους που προσδιορίζουν την ενέργεια, ορμή, στροφορμή, θέση σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και το ηλεκτρικό φορτίο. Αυτό υποδηλώνεται με τα θεωρήματα μοναδικότητας μιας μαύρης τρύπας: "το θεώρημα no-hair", δηλαδή, δεν υπάρχουν διακριτικά στοιχεία, όπως τα χτενίσματα των ανθρώπων. Ανεξάρτητα από την πολυπλοκότητα ενός αντικειμένου που βαρυτικά καταρρέει για να σχηματίσει μια μαύρη τρύπα, το αντικείμενο που προκύπτει (έχοντας εκπέμψει κύματα βαρύτητας) είναι πολύ απλή.

Ακόμη πιο εντυπωσιακά, υπάρχει ένα γενικό σύνολο των νόμων γνωστά ως μηχανική μαύρης τρύπας, η οποία είναι ανάλογη με τους νόμους της θερμοδυναμικής. Για παράδειγμα, από το δεύτερο νόμο της μηχανικής μαύρης τρύπας, η περιοχή του ορίζοντα περίπτωση γενικής μαύρη τρύπα ποτέ δεν θα μειώνεται με το χρόνο, ανάλογο με την εντροπία ενός θερμοδυναμικού συστήματος. Αυτό περιορίζει την ενέργεια που μπορεί να εξαχθεί κλασικά μέσα από μια περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα (π.χ. από την Πένροουζ διεργασία). Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι νόμοι της μηχανικής μιας μαύρης τρύπας, στην πραγματικότητα, ένα υποσύνολο των νόμων της θερμοδυναμικής, και ότι η περιοχή μαύρης τρύπας είναι ανάλογη με εντροπία της. Αυτό οδηγεί σε μια τροποποίηση των αρχικών νόμων της μηχανικής Ω: για παράδειγμα, όπως ο δεύτερος νόμος της μηχανικής μιας μαύρης τρύπας γίνεται μέρος του ο δεύτερος νόμος της [[θερμοδυναμική]]ς, είναι δυνατό η περιοχή μιας μαύρης τρύπας να μειωθεί, όσο άλλες διαδικασίες εξασφαλίζουν ότι, συνολικά, η εντροπία αυξάνεται. Όπως θερμοδυναμικά αντικείμενα με μη μηδενική θερμοκρασία, οι μαύρες τρύπες πρέπει να εκπέμπουν θερμική ακτινοβολία. Ημι-κλασικοί υπολογισμοί δείχνουν ότι πράγματι το κάνουν, με την επιφάνεια να παίζει το ρόλο της θερμοκρασίας στο νόμο του Πλανκ. Αυτή η ακτινοβολία είναι γνωστή ως [[ακτινοβολία Χόκινγκ]].

Υπάρχουν πολλοί τύποι οριζόντων. Σε ένα συνεχώς επεκτεινόμενο σύμπαν, ένας παρατηρητής μπορεί να διαπιστώσει ότι ορισμένες περιοχές του παρελθόντος δεν μπορεί να παρατηρηθούν ("ορίζοντα των σωματιδίων"), και σε ορισμένες περιοχές του μέλλοντος δεν μπορεί να επηρεαστούν ([[ορίζοντας γεγονότων]]).<ref>{{Harvnb|Narlikar|loc=sec. 4.4.4, 4.4.5|1993}}</ref> Ακόμη και σε επίπεδο [[Χωροχρόνος Μινκόβσκι|χώρο Μινκόβσκι]], όταν η περιγραφή προέρχεται από τον επιταχυνόμενο παρατηρητή (Ράιντλερ διάστημα), θα υπάρξουν ορίζοντες που συνδέονται με μία ημι-κλασσική ακτινοβολία, γνωστή ως [[Φαινόμενο Ούνρουχ|ακτινοβολία Ούνρουχ]].<ref>Horizons: cf. {{Harvnb|Rindler|loc=sec. 12.4|2001}}. Unruh effect: {{Harvnb|Unruh|1976}}, cf. {{Harvnb|Wald|loc=ch. 3|2001}}</ref>

=== Μοναδικότητες ===
{{Κύριο|Χωροχρονική μοναδικότητα}}
Ένα άλλο γενικό και αρκετά ενοχλητικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της γενικής σχετικότητας είναι η εμφάνιση του χωροχρόνου ορίων γνωστή ως μοναδικότητες. Ο χωροχρόνος μπορεί να διερευνηθεί με την παρακολούθηση των χρονικών και των καμπυλών που καλύπτουν τον χωροχρόνο-όλους τους δυνατούς τρόπους ότι το φως και τα σωματίδια σε ελεύθερη πτώση μπορούν να ταξιδέψουν. Αλλά μερικές λύσεις των εξισώσεων του Αϊνστάιν έχουν "οδοντωτές άκρες" -περιοχές γνωστές ως [[Χωροχρονική μοναδικότητα|χωροχρονικές μοναδικότητες]], όπου τα μονοπάτια του φωτός και η πτώση σωματιδίων έρθει σε ένα απότομο τέλος, και η γεωμετρία γίνεται ασαφή. Στις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, αυτά είναι "μοναδικότητες καμπυλότητας", όπου γεωμετρικών μεγεθών που χαρακτηρίζουν καμπυλότητα του χωροχρόνου, όπως η [[Ρίτσι μονοδιάστατη]], να αναλάβει απείρου.<ref>{{Harvnb|Hawking|loc=sec. 8.1|Ellis|1973}}, {{Harvnb|Wald|loc=sec. 9.1|1984}}</ref> Γνωστά παραδείγματα του χωροχρόνου με μελλοντικές ανωμαλίες—όπου [[Κοσμογραμμή|κοσμογραμμές]] τελειώνουν την [[Μετρική Σβάρτσιλντ|λύση Σβάρτσιλντ]], οι οποίες περιγράφουν inside το εσωτερικό μιας μαύρης τρύπας,<ref>{{Harvnb|Townsend|loc=ch. 2|1997}};μία πιο εκτενής διαδικασία μπορεί να βρεθεί στο {{Harvnb|Chandrasekhar|loc=ch. 3|1983}}</ref> η [[λύση Κερ]] με σχήμα δακτυλίου ιδιομορφία του μέσα σε ένα αιώνιο τρύπα περιστρεφόμενες μαύρες.<ref>{{Harvnb|Townsend|loc=ch. 4|1997}}; μια πιο εκτενή διαδικασία, cf. {{Harvnb|Chandrasekhar|loc=ch. 6|1983}}</ref> Η [[Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker μετρική|Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker λύση]] και άλλοι χωροχρόνοι περιγράφουν σύμπαντα που έχουν ιδιομορφίες οι καμπύλες του χωροχρόνου, δηλαδή [[Big Bang]] ανωμαλίες, και επίσης μερικές μελλοντικές ανωμαλίες ([[Big Crunch]]).<ref>{{Harvnb|Ellis|van Elst|1999}};μια πιο καλή ματιά λαμβάνεται {{Harvnb|Börner|loc=sec. 1.2|1993}}</ref>

Δεδομένου ότι αυτά τα παραδείγματα είναι όλα ιδιαίτερα συμμετρικά και έτσι απλοποιημένα-είναι δελεαστικό να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η εμφάνιση των ανωμαλιών είναι ένα κατασκεύασμα της εξιδανίκευσης.<ref>Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε είναι ευρέως γνωστό το γεγονός ότι τα σημαντικά «οιονεί οπτικά" ιδιαιτεροτήτων της λεγόμενης[[εικονική προσέγγιση]] πολλών κυματικών εξισώσεων, δηλαδή τα "[[καυστικά (μαθηματικά)]] ", επιλύονται σε πεπερασμένες κορυφές πέραν αυτής της προσεγγίσεως.</ref> Τα διάσημα [[θεωρήματα των ανωμαλιών]], αποδεικνύονται χρησιμοποιώντας τις μεθόδους της παγκόσμιας γεωμετρίας, λένε το αντίθετο: οι ανωμαλίες είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό της γενικής σχετικότητας, και αναπόφευκτα όταν η κατάρρευση ενός αντικειμένου με ρεαλιστικές ιδιοτήτων της ύλης έχει προχωρήσει πέρα από ένα ορισμένο στάδιο<ref>Δηλαδή όταν υπάρχουν [[παγιδευμένες null επιφάνεις]], cf. {{Harvnb|Penrose|1965}}</ref> και, επίσης, κατά την έναρξη μιας ευρείας κατηγορίας της επέκτασης συμπάντων.<ref>{{Harvnb|Hawking|1966}}</ref> Ωστόσο, τα θεωρήματα λένε πολλά για τις ιδιότητες των μοναδικοτήτων, και ένα μεγάλο μέρος της τρέχουσας έρευνας είναι αφιερωμένο στην χαρακτηρίζουσα γενική δομή αυτών των οντοτήτων (υπέθεσε π.χ. με τη λεγόμενη [[BKL ανωμαλία|BKL εικασία]]).<ref>Η εικασία έγινε{{Harvnb|Belinskii|Khalatnikov|Lifschitz|1971}};για μια πιο πρόσφατη κριτική, βλ.{{Harvnb|Berger|2002}}. Μία προσβάσιμη έκθεση δίνεται από {{Harvnb|Garfinkle|2007}}</ref> Η [[κοσμική υπόθεση λογοκρισίας]] δηλώνει ότι όλες οι ρεαλιστικές μελλοντικές ανωμαλίες (μη τέλειων συμμετριών, το θέμα με ρεαλιστικές ιδιότητες) ασφάλεια κρυμμένα πίσω από ένα χρονικό ορίζοντα, και ως εκ τούτου αόρατα σε όλους τους μακρινούς παρατηρητές. Ενώ δεν υπάρχει επίσημη απόδειξη δεν υπάρχει ακόμα, αριθμητικές προσομοιώσεις προσφέρουν αποδεικτικά στοιχεία της ισχύος του.<ref>Ο περιορισμός για το μέλλον ιδιομορφίες αποκλείει φυσικά την αρχική ιδιομορφία, όπως τη μεγάλη ιδιόμορφη έκρηξη, η οποία κατ 'αρχήν, να είναι ορατή στους παρατηρητές σε μεταγενέστερο κοσμικό χρόνο. Η κοσμική εικασία λογοκρισίας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις {{Harvnb|Penrose|1969}}? Ένα βιβλίο-επίπεδο λογαριασμού δίνεται στο {{Harvnb|Wald|pp=302-305|1984}}. Για τα αριθμητικά αποτελέσματα, δείτε την αναθεώρηση{{Harvnb|Berger|loc=sec. 2.1|2002}}</ref>

=== Εξισώσεις εξέλιξης ===
{{Κύριο|Αρχική σύνθεση (γενική σχετικότητα)}}
Κάθε λύση των εξισώσεων του Αϊνστάιν περιλαμβάνει όλη την ιστορία του σύμπαντος δεν είναι απλά κάποιο στιγμιότυπο του πώς έχουν τα πράγματα, αλλά ένα σύνολο, που πιθανόν έχει σημασία, ο χωρόχρονος. Περιγράφει την κατάσταση της ύλης και της γεωμετρίας παντού και σε κάθε στιγμή στο συγκεκριμένο σύμπαν. Λόγω της γενικής συνδιακύμανσης της, η θεωρία του Αϊνστάιν δεν αρκεί από μόνη της για να καθορίσει την χρονική εξέλιξη του μετρικού τανυστή. Θα πρέπει να συνδυαστεί με μια συντεταγμένη κατάσταση, η οποία είναι ανάλογη με τον καθορισμό σε άλλες θεωρίες πεδίου.

Για να κατανοήσουμε τις εξισώσεις του Αϊνστάιν, όπως μερικές διαφορικές εξισώσεις, είναι χρήσιμο να διατυπώσει με τρόπο που να περιγράφει την εξέλιξη του σύμπαντος με την πάροδο του χρόνου. Αυτό γίνεται σε λεγόμενες συνθέσεις "3 +1", όπου χωροχρόνου χωρίζεται σε τρεις διαστάσεις χώρου και μία διάσταση του χρόνου. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι το ADM formalism.[152] Οι αποσυνθέσεις δείχνουν ότι οι εξισώσεις εξέλιξης του χωροχρόνου της γενικής σχετικότητας συμπεριφέρονται καλά: λύσεις υπάρχουν πάντα, και είναι μοναδικές ορίζονται, όταν θα έχουν κατάλληλες αρχικές συνθήκες. Τέτοια σκευάσματα των εξισώσεων πεδίου του Αϊνστάιν είναι η βάση της αριθμητικών σχετικότητας.

=== Παγκόσμιες και οιονεί τοπικές ποσότητες ===
Η έννοια των εξισώσεων εξέλιξης είναι στενά συνδεδεμένη με μια άλλη πτυχή της γενικής σχετικιστικής φυσικής. Στη θεωρία του Αϊνστάιν, είναι αδύνατο να βρεθεί ένας γενικός ορισμός για μια φαινομενικά απλή ιδιότητα, όπως η συνολική μάζα ενός συστήματος (ή ενέργεια). Ο κύριος λόγος είναι ότι το βαρυτικό πεδίο, όπως και κάθε φυσικό πεδίο, θα πρέπει να αποδοθεί μια ορισμένη ενέργεια, αλλά αποδεικνύεται ότι είναι ουσιαστικά αδύνατο να εντοπίσουν αυτή την ενέργεια.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν δυνατότητες να καθοριστεί συνολική μάζα ενός συστήματος, είτε χρησιμοποιώντας μια υποθετική «απείρως μακρινό παρατηρητή" (μάζα ADM) ή κατάλληλες συμμετρίες (μάζα Κόμαρ). Αν αφαιρεθούν από συνολική μάζα του συστήματος η ενέργεια που μεταφέρεται μακριά στο άπειρο από τα βαρυτικά κύματα, το αποτέλεσμα είναι η λεγόμενη μάζα Bondi στο φωτοειδές άπειρο. Ακριβώς όπως στην κλασσική φυσική, μπορεί να αποδειχθεί ότι αυτές οι μάζες είναι θετικές. Αντίστοιχοι παγκόσμιοι ορισμοί υπάρχουν για την ορμή και στροφορμή. Υπήρξαν επίσης μια σειρά από απόπειρες να καθοριστούν οιονεί τοπικές ποσότητες, όπως η μάζα ενός απομονωμένου συστήματος διατυπώνονται χρησιμοποιώντας μόνο τις ποσότητες που ορίζονται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης περιοχής του [[Διάστημα|διαστήματος]] που περιέχει το εν λόγω σύστημα. Η ελπίδα είναι να προμηθευτούμε μία ποσότητα χρήσιμη για γενικές δηλώσεις σχετικά απομονωμένα συστήματα, όπως μια ακριβέστερη διατύπωση της εικασίας στεφάνης.

== Σχέση με την κβαντική θεωρία ==

Εάν η γενική σχετικότητα θεωρείται ένας από τους δύο πυλώνες της σύγχρονης φυσικής, η κβαντική θεωρία, με βάση την κατανόηση της ύλης από στοιχειώδη σωματίδια στη φυσική στερεάς κατάστασης, είναι η άλλη.<ref>An overview of quantum theory can be found in standard textbooks such as {{Harvnb|Messiah|1999}}; a more elementary account is given in {{Harvnb|Hey|Walters|2003}}</ref>

=== Η κβαντική θεωρία πεδίου σε καμπύλο χωρόχρονο ===
Οι κοινές κβαντικές θεωρίες πεδίου, οι οποίες αποτελούν τη βάση της σύγχρονης φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων, που ορίζεται σε επίπεδο χώρο Μινκόφσκι, η οποία είναι μια εξαιρετική προσέγγιση, όταν πρόκειται για την περιγραφή της συμπεριφοράς των μικροσκοπικών σωματιδίων σε ασθενή βαρυτικά πεδία, όπως αυτά που βρέθηκαν στη Γη.<ref>{{Harvnb|Ramond|1990}}, {{Harvnb|Weinberg|1995}}, {{Harvnb|Peskin|Schroeder|1995}}; a more accessible overview is {{Harvnb|Auyang|1995}}</ref> Για να περιγράψει καταστάσεις στις οποίες η βαρύτητα είναι αρκετά ισχυρή για να επηρεάσει, δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυρή ώστε να απαιτούν κβάντωσή της, οι φυσικοί έχουν διατυπώσει θεωρίες κβαντικού πεδίου σε καμπύλο χωρόχρονο. Οι θεωρίες αυτές βασίζονται στη γενική σχετικότητα για να περιγράψουν μια καμπύλη χωροχρόνου, και να ορίσουν μια γενικευμένη κβαντική θεωρία πεδίου για να περιγράψει τη συμπεριφορά της ύλης εντός του εν λόγω χωροχρόνου.<ref>{{Harvnb|Wald|1994}}, {{Harvnb|Birrell|Davies|1984}}</ref> Χρησιμοποιώντας αυτό τη μέθοδο, μπορεί να αποδειχθεί ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ένα μελανό φάσμα των σωματιδίων που είναι γνωστό ως [[ακτινοβολία Χόκινγκ]], που οδηγεί στην πιθανότητα ότι εξατμίζεται με την πάροδο του χρόνου.<ref>For Hawking radiation {{Harvnb|Hawking|1975}}, {{Harvnb|Wald|1975}}; an accessible introduction to black hole evaporation can be found in {{Harvnb|Traschen|2000}}</ref> Όπως αναφέρθηκε εν συντομία παραπάνω, αυτή η ακτινοβολία παίζει σημαντικό ρόλο για τη θερμοδυναμική των μαύρων τρυπών.<ref>{{Harvnb|Wald|loc=ch. 3|2001}}</ref>

=== Κβαντική βαρύτητα ===
{{Κύριο|Κβαντική βαρύτητα|Θεωρία χορδών}}
Η ζήτηση για τη συνοχή μεταξύ κβαντικής περιγραφής της ύλης και μιας γεωμετρικής περιγραφής του χωροχρόνου,<ref>Put simply, matter is the source of spacetime curvature, and once matter has quantum properties, we can expect spacetime to have them as well. Cf. {{Harvnb|Carlip|loc=sec. 2|2001}}</ref> καθώς και η εμφάνιση των ανωμαλιών (όπου κλίμακες μήκους καμπυλότητας γίνει μικροσκοπική), υποδεικνύουν την ανάγκη για μια πλήρη θεωρία της κβαντικής βαρύτητας: για την κατάλληλη περιγραφή του εσωτερικού των μελανών οπών, και του πολύ πρώιμου σύμπαντος, μια θεωρία απαιτείται οποία η βαρύτητα και η σχετική γεωμετρία του χωροχρόνου περιγράφονται στη γλώσσα της κβαντικής φυσικής.<ref>{{Harvnb|Schutz|p=407|2003}}</ref>{{NoteTag|σύνοψη: {{Harvnb|Rovelli|2000}}}}[[Αρχείο:Calabi yau.jpg|left|thumb|Προβολή ενός Calabi-Yau πολλαπλή, ένας από τους τρόπους συμπαγοποίησης των επιπλέον διαστάσεων που θέτονται από τη θεωρία χορδών.|191x191εσ]]

Προσπαθεί να γενικεύσει συνήθεις θεωρίες κβαντικού πεδίου, χρησιμοποιείται στην φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων για να περιγράψει τις θεμελιώδεις αλληλεπιδράσεις, ώστε να συμπεριλάβει τη βαρύτητα που έχει οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα.<ref>{{Harvnb|'t Hooft|Veltman|1974}}</ref> Σε χαμηλές ενέργειες, αυτή η προσέγγιση έχει αποδειχθεί επιτυχής, δεδομένου ότι αυτό οδηγεί σε μια αποδεκτό αποτέλεσμα στην (κβαντική) θεωρία πεδίου της βαρύτητας.<ref>{{Harvnb|Donoghue|1995}}</ref> Σε πολύ υψηλές ενέργειες, ωστόσο, το αποτέλεσμα είναι που μοντέλα στερούνται όλης της προβλεπτικής ικανότητας.<ref>In particular, a perturbative technique known as [[renormalization]], an integral part of deriving predictions which take into account higher-energy contributions, cf. {{Harvnb|Weinberg|loc=ch. 17, 18|1996}}, fails in this case; cf. {{Harvnb|Veltman|1975}}, {{Harvnb|Goroff|Sagnotti|1985}}; for a recent comprehensive review of the failure of perturbative renormalizability for quantum gravity see {{Harvnb|Hamber|2009}}</ref>

[[Αρχείο:Spin network.svg|thumb|Απλό δίκτυο σπιν του τύπου που χρησιμοποιείται στην κβαντική βαρύτητα βρόχων.|249x249εσ]]Μια προσπάθεια να ξεπεραστούν αυτοί οι περιορισμοί είναι η [[Θεωρία χορδών|θεωρία των χορδών]], μια κβαντική θεωρία όχι σημειακών σωματιδίων, αλλά λεπτών μονοδιάστατων εκτεταμένων αντικειμένων.<ref>An accessible introduction at the undergraduate level can be found in {{Harvnb|Zwiebach|2004}}; more complete overviews can be found in {{Harvnb|Polchinski|1998a}} and {{Harvnb|Polchinski|1998b}}</ref> Η θεωρία υπόσχεται να είναι μια ενοποιημένη περιγραφή όλων των σωματιδίων και των αλληλεπιδράσεων, συμπεριλαμβανομένης της βαρύτητας.<ref>At the energies reached in current experiments, these strings are indistinguishable from point-like particles, but, crucially, different [[Normal mode|modes]] of oscillation of one and the same type of fundamental string appear as particles with different ([[Electric charge|electric]] and other) [[Charge (physics)|charges]], e.g. {{Harvnb|Ibanez|2000}}. The theory is successful in that one mode will always correspond to a [[graviton]], the [[messenger particle]] of gravity, e.g. {{Harvnb|Green|loc=sec. 2.3, 5.3|Schwarz|Witten|1987}}</ref> Το τίμημα είναι ασυνήθιστα χαρακτηριστικά, όπως έξι επιπλέον διαστάσεις του χώρου, εκτός από τις συνήθεις τρεις.<ref>{{Harvnb|Green|loc=sec. 4.2|Schwarz|Witten|1987}}</ref> Σε ό,τι ονομάζεται η δεύτερη επανάσταση των υπερχορδών, ήταν εικάζεται ότι τόσο η θεωρία χορδών και ενοποίησης της γενικής σχετικότητας και της [[υπερσυμμετρία]]ς είναι γνωστή ως [[υπερβαρύτητα]]<ref>{{Harvnb|Weinberg|loc=ch. 31|2000}}</ref> αποτελούν μέρος ενός υποτιθέμενου έντεκα-διάστατου μοντέλου γνωστό ως M-theory, το οποίο θα αποτελέσει ένα μοναδικό ορισμό και συμπαγή θεωρία της [[Κβαντική βαρύτητα|κβαντικής βαρύτητας]].<ref>{{Harvnb|Townsend|1996}}, {{Harvnb|Duff|1996}}</ref>

Μια άλλη προσέγγιση ξεκινά με τις κανονικές διαδικασίες κβαντισμού της κβαντικής θεωρίας. Χρησιμοποιώντας την αρχική αξία τους η διατύπωση της γενικής σχετικότητας (βλ. εξισώσεις εξέλιξης παραπάνω), το αποτέλεσμα είναι η [[Εξίσωση Γουίλερ-ΝτεΟυίτ]] (ένα ανάλογο της [[Εξίσωση Σρέντινγκερ|εξίσωσης Σρέντινγκερ]]), η οποία, δυστυχώς, αποδεικνύεται ότι είναι ασαφή. Ωστόσο, με την εισαγωγή του τι είναι τώρα γνωστή ως μεταβλητές Ashtekar,<ref>These variables represent geometric gravity using mathematical analogues of [[Electric field|electric]] and [[Magnetic field|magnetic fields]]; cf. {{Harvnb|Ashtekar|1986}}, {{Harvnb|Ashtekar|1987}}</ref> αυτό οδηγεί σε έναν πολλά υποσχόμενο μοντέλο γνωστό ως κβαντική βαρύτητα βρόχων. Ο χώρος αντιπροσωπεύεται από μία δομή που ονομάζεται ένα δίκτυο σπιν, εξελίσσονται με το χρόνο σε διακριτά βήματα.<ref>For a review, see {{Harvnb|Thiemann|2007}}; more extensive accounts can be found in {{Harvnb|Rovelli|1998}}, {{Harvnb|Ashtekar|Lewandowski|2004}} as well as in the lecture notes {{Harvnb|Thiemann|2003}}</ref>

Ανάλογα με τα ποια είναι τα χαρακτηριστικά της γενικής σχετικότητας και της κβαντικής θεωρίας αποδέχθηκε αναλλοίωτη, και σε ό,τι αλλαγές επίπεδο εισάγονται,<ref>{{Harvnb|Isham|1994}}, {{Harvnb|Sorkin|1997}}</ref> υπάρχουν πολλές άλλες προσπάθειες για να καταλήξουμε σε μια βιώσιμη θεωρία της κβαντικής βαρύτητας, είναι μερικά παραδείγματα δυναμικού τριγωνισμού,<ref name="Loll 1998">{{Harvnb|Loll|1998}}</ref> αιτιώδη σύνολα,<ref name="Loll 1998"/> twistor μοντέλα<ref>{{Harvnb|Penrose|loc=ch. 33 and refs therein|2004}}</ref> ή τα μοντέλα της κβαντικής κοσμολογίας που είναι path integral based.<ref>{{Harvnb|Hawking|1987}}</ref>

== Παραπομπές ==
<references />
== Σημείωμα ==
{{NoteFoot}}
== Πηγές ==
<!-- NOTE: THIS SECTION IS RESERVED FOR TEXTS CONSULTED IN THE CONSTRUCTION AND REVISION OF THIS ARTICLE. ALL OTHER TEXTS/WEB SITES/RESOURCES SHOULD BE LISTED IN [[general relativity resources]] -->
<!-- A number of Citation templates have been expanded since there were limit problems, cf. [[Wikipedia:Template_limits]] -->
{{refbegin|30em}}
*{{Citation
|last=Alpher
|first=R. A.
|authorlink=Ralph Asher Alpher
|last2=Herman
|first2=R. C.
|year=1948
|title=Evolution of the universe
|journal=Nature
|volume=162
|issue=4124
|pages=774–775
|doi=10.1038/162774b0
|bibcode=1948Natur.162..774A
}}
*{{Citation
|last=Anderson
|first=J. D.
|first2=J. K.
|last2=Campbell
|first3=R. F.
|last3=Jurgens
|last4=Lau
|first4=E. L.
|year=1992
|contribution=Recent developments in solar-system tests of general relativity
|editor-last1=Sato
|editor-first1=H.
|editor-first2=T.
|editor-last2=Nakamura
|title=Proceedings of the Sixth Marcel Großmann Meeting on General Relativity
|publisher=World Scientific
|isbn=981-02-0950-9
|pages=353–355
}}
*{{Citation
|last=Arnold
|first=V. I.
|authorlink=Vladimir Arnold
|title=Mathematical Methods of Classical Mechanics
|publisher=Springer
|year=1989
|isbn=3-540-96890-3
 }}
*{{Citation
|last=Arnowitt
|first=Richard
|authorlink=Richard Arnowitt
|first2=Stanley
|last2=Deser
|author2-link=Stanley Deser
|first3=Charles W.
|last3=Misner
|author3-link=Charles W. Misner
|year=1962
|contribution=The dynamics of general relativity
|editor-last=Witten
|editor-first=Louis
|title=Gravitation: An Introduction to Current Research
|publisher=Wiley
|pages=227–265
}}
*{{Citation
|last=Arun
|first=K.G.
|last2=Blanchet
|first2=L.
|last3=Iyer
|first3=B. R.
|last4=Qusailah
|first4=M. S. S.
|year=2007
|title=Inspiralling compact binaries in quasi-elliptical orbits: The complete 3PN energy flux
|arxiv=0711.0302
 |bibcode = 2008PhRvD..77f4035A |doi = 10.1103/PhysRevD.77.064035 }}
*{{Citation
 |last    = Ashby
 |first   = Neil
 |title   = Relativity and the Global Positioning System
 |url     = http://www.ipgp.jussieu.fr/~tarantola/Files/Professional/GPS/Neil_Ashby_Relativity_GPS.pdf
 |format  = PDF
 |journal = Physics Today
 |volume  = 55
 |pages   = 41–47
 |year    = 2002
 |doi     = 10.1063/1.1485583
 |issue   = 5
 |bibcode = 2002PhT....55e..41A
}}
*{{Citation
|last=Ashby
|first=Neil
|title=Relativity in the Global Positioning System
|url=http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/index.html
|journal=[http://relativity.livingreviews.org/ Living Reviews in Relativity]
|volume=6
|year=2003
|accessdate=2007-07-06
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070704102558/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/index.html
|archivedate=2007-07-04
|url-status=dead
}}
*{{Citation
|last=Ashtekar
|first=Abhay
|authorlink=Abhay Ashtekar
|title=New variables for classical and quantum gravity
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=57
|pages=2244–2247
|year=1986
|doi=10.1103/PhysRevLett.57.2244
|pmid=10033673
|issue=18
|bibcode=1986PhRvL..57.2244A
}}
*{{Citation
|last=Ashtekar
|first=Abhay
|title=New Hamiltonian formulation of general relativity
|journal=Phys. Rev.
|volume=D36
|issue=6
|pages=1587–1602
|year=1987
|doi=10.1103/PhysRevD.36.1587
|bibcode = 1987PhRvD..36.1587A }}
*{{Citation
|last=Ashtekar
|first=Abhay
|title=Loop Quantum Gravity: Four Recent Advances and a Dozen Frequently Asked Questions
|arxiv=0705.2222
|year=2007
|bibcode = 2008mgm..conf..126A |doi = 10.1142/9789812834300_0008 }}
*{{Citation
|last=Ashtekar
|first=Abhay
|first2=Badri
|last2=Krishnan
|year=2004
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2004-10
|title=Isolated and Dynamical Horizons and Their Applications
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=7
|accessdate=2007-08-28
}}
*{{Citation
|last=Ashtekar
|first=Abhay
|first2=Jerzy
|last2=Lewandowski
|title=Background Independent Quantum Gravity: A Status Report
|journal=Class. Quant. Grav.
|volume=21
|year=2004
|issue=15
|pages=R53–R152
|doi=10.1088/0264-9381/21/15/R01
|arxiv=gr-qc/0404018
|bibcode = 2004CQGra..21R..53A }}
*{{Citation
|last=Ashtekar
|first=Abhay
|first2=Anne
|last2=Magnon-Ashtekar
|year=1979
|doi=10.1063/1.524151
|title=On conserved quantities in general relativity
|journal=Journal of Mathematical Physics
|volume=20
|issue=5
|pages=793–800
 |bibcode = 1979JMP....20..793A }}
*{{Citation
|last=Auyang
|first=Sunny Y.
|title=How is Quantum Field Theory Possible?
|publisher=Oxford University Press
|year=1995
|isbn=0-19-509345-3
}}
*{{Citation
|last=Bania
|first=T. M.
|first2=R. T.
|last2=Rood
|first3=D. S.
|last3=Balser
|year=2002
|title=The cosmological density of baryons from observations of 3He+ in the Milky Way
|journal=Nature
|volume=415
|pages=54–57
|doi=10.1038/415054a
|pmid=11780112
|issue=6867
|bibcode = 2002Natur.415...54B }}
*{{Citation
|last=Barack
|first=Leor
|first2=Curt
|last2=Cutler
|year=2004
|title=LISA Capture Sources: Approximate Waveforms, Signal-to-Noise Ratios, and Parameter Estimation Accuracy
|journal=Phys. Rev.
|volume=D69
|issue=8
|pages=082005
|doi=10.1103/PhysRevD.69.082005
|arxiv=gr-qc/031012
|bibcode = 2004PhRvD..69h2005B }}
*{{Citation
|last=Bardeen
|first=J. M.
|authorlink=James M. Bardeen
|last2=Carter
|first2=B.
|author2-link=Brandon Carter
|last3=Hawking
|first3=S. W.
|author3-link=Stephen Hawking
|year=1973
|url=http://projecteuclid.org/euclid.cmp/1103858973
|title=The Four Laws of Black Hole Mechanics
|journal=Comm. Math. Phys.
|volume=31
|issue=2
|pages=161–170
|doi=10.1007/BF01645742
|bibcode=1973CMaPh..31..161B
}}
*{{Citation
|last=Barish
|first=Barry
|year=2005
|editor-first1=P.
|editor-last1=Florides
|editor-first2=B.
|editor-last2=Nolan
|editor-first3=A.
|editor-last3=Ottewil
|contribution=Towards detection of gravitational waves
|title=General Relativity and Gravitation. Proceedings of the 17th International Conference
|publisher=World Scientific
|pages=24–34
|isbn=981-256-424-1
}}
*{{Citation
|last=Barstow
|first=M
|year=2005
|last2=Bond
|first2=Howard E.
|last3=Holberg
|first3=J. B.
|last4=Burleigh
|first4=M. R.
|last5=Hubeny
|first5=I.
|last6=Koester
|first6=D.
|title=Hubble Space Telescope Spectroscopy of the Balmer lines in Sirius B
|journal=Mon. Not. Roy. Astron. Soc.
|volume=362
|issue=4
|pages=1134–1142
|doi=10.1111/j.1365-2966.2005.09359.x
|arxiv=astro-ph/0506600
|bibcode=2005MNRAS.362.1134B
|ref={{sfnRef|Barstow, Bond et al.|2005}}
}}
*{{Citation
|last=Bartusiak
|first= Marcia
|title= Einstein's Unfinished Symphony: Listening to the Sounds of Space-Time
|isbn= 978-0-425-18620-6
|publisher=Berkley
|year=2000
}}
*{{Citation
|last=Begelman
|first=Mitchell C.
|first2=Roger D.
|last2=Blandford
|author2-link=Roger Blandford
|first3=Martin J.
|last3=Rees
|author3-link=Martin Rees
|year=1984
|title=Theory of extragalactic radio sources
|journal=Rev. Mod. Phys.
|volume=56
|issue=2
|pages=255–351
|doi=10.1103/RevModPhys.56.255
|bibcode=1984RvMP...56..255B
}}
*{{Citation
|last=Beig
|first=Robert
|first2=Piotr T.
|last2=Chruściel
|year=2006
|contribution=Stationary black holes
|editor-last1=Francoise
|editor-first1=J.-P.
|editor-first2=G.
|editor-last2=Naber
|editor-first3=T.S.
|editor-last3=Tsou
|title=Encyclopedia of Mathematical Physics, Volume 2
|publisher=Elsevier
|arxiv=gr-qc/0502041
|isbn=0-12-512660-3
|bibcode = 2005gr.qc.....2041B }}
*{{Citation
|last=Bekenstein
|first=Jacob D.
|authorlink=Jacob Bekenstein
|year=1973
|title=Black Holes and Entropy
|journal=Phys. Rev.
|volume=D7
|issue=8
|pages=2333–2346
|doi=10.1103/PhysRevD.7.2333
|bibcode = 1973PhRvD...7.2333B }}
*{{Citation
|last=Bekenstein
|first=Jacob D.
|year=1974
|title=Generalized Second Law of Thermodynamics in Black-Hole Physics
|journal=Phys. Rev.
|volume=D9
|issue=12
|pages=3292–3300
|doi=10.1103/PhysRevD.9.3292
|bibcode = 1974PhRvD...9.3292B }}
*{{Citation
|last=Belinskii
|first=V. A.
|first2=I. M.
|last2=Khalatnikov
|author2-link=Isaak Markovich Khalatnikov
|first3=E. M.
|last3=Lifschitz
|author3-link=Evgeny Lifshitz
|year=1971
|title=Oscillatory approach to the singular point in relativistic cosmology
|journal=Advances in Physics
|volume=19
|doi=10.1080/00018737000101171
|issue=80
|pages=525–573
 |bibcode = 1970AdPhy..19..525B }}; original paper in Russian: {{Citation
|last=Belinsky
|first=V. A.
|last2=Khalatnikov
|first2=I. M.
|last3=Lifshitz
|first3=E. M.
|year= 1970
|title=Колебательный Режим Приближения К Особой Точке В Релятивистской Космологии
|journal=Uspekhi Fizicheskikh Nauk (Успехи Физических Наук)
|volume=102(3) (11)
|pages=463–500
|bibcode = 1970UsFiN.102..463B }}
*{{Citation
|last=Bennett|first= C. L.
|year=2003
|last2=Halpern
|first2=M.
|last3=Hinshaw
|first3=G.
|last4=Jarosik
|first4=N.
|last5=Kogut
|first5=A.
|last6=Limon
|first6=M.
|last7=Meyer
|first7=S. S.
|last8=Page
|first8=L.
|last9=Spergel
|first9=D. N.
|title=First Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Preliminary Maps and Basic Results
|journal=Astrophys. J. Suppl.
|volume=148
|issue=1
|pages=1–27
|doi=10.1086/377253
|arxiv= astro-ph/0302207
|bibcode=2003ApJS..148....1B
}}
*{{Citation
|last=Berger
|first=Beverly K.
|year=2002
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2002-1
|title=Numerical Approaches to Spacetime Singularities
|journal=Living Rev. Relativity'
|volume=5
|accessdate=2007-08-04
}}
*{{Citation
|last=Bergström
|first=Lars
|first2=Ariel
|last2=Goobar
|year=2003
|title=Cosmology and Particle Astrophysics
|edition=2nd
|publisher=Wiley & Sons
|isbn= 3-540-43128-4
 }}
*{{Citation
|last=Bertotti
|first=Bruno
|authorlink=Bruno Bertotti
|first2=Ignazio
|last2=Ciufolini
|first3=Peter L.
|last3=Bender
|year=1987
|title=New test of general relativity: Measurement of de Sitter geodetic precession rate for lunar perigee
|journal=Physical Review Letters
|volume=58
|pages=1062–1065
|doi=10.1103/PhysRevLett.58.1062
|pmid=10034329
|issue=11
|bibcode=1987PhRvL..58.1062B
}}
*{{Citation
|last=Bertotti
|first=Bruno
|first2=L.
|last2=Iess
|first3=P.
|last3=Tortora
|year=2003
|title=A test of general relativity using radio links with the Cassini spacecraft
|journal=Nature
|volume=425
|pages=374–376
|doi=10.1038/nature01997
|pmid=14508481
|issue=6956
|bibcode = 2003Natur.425..374B }}
*{{Citation
|last=Bertschinger
|first=Edmund
|year=1998
|title=Simulations of structure formation in the universe
|journal=Annu. Rev. Astron. Astrophys.
|volume=36
|issue=1
|pages=599–654
|doi=10.1146/annurev.astro.36.1.599
|bibcode=1998ARA&A..36..599B
}}
*{{Citation
|last=Birrell
|first=N. D.
|first2=P. C.
|last2=Davies
|author2-link=Paul Davies
|title=Quantum Fields in Curved Space
|publisher=Cambridge University Press
|year=1984
|isbn=0-521-27858-9
}}
*{{Citation
|last=Blair
|first=David
|authorlink=David_Blair_(physicist)
|last2=McNamara
|first2=Geoff
|title=Ripples on a Cosmic Sea. The Search for Gravitational Waves
|year=1997
|publisher=Perseus
|isbn=0-7382-0137-5
|url-access=registration
|url=https://archive.org/details/isbn_9780738201375
}}
*{{Citation
|last=Blanchet
|first=L.
|last2=Faye
|first2=G.
|last3=Iyer
|first3=B. R.
|last4=Sinha
|first4=S.
|year=2008
|title=The third post-Newtonian gravitational wave polarisations and associated spherical harmonic modes for inspiralling compact binaries in quasi-circular orbits
|arxiv=0802.1249
 |bibcode = 2008CQGra..25p5003B |doi = 10.1088/0264-9381/25/16/165003 }}
*{{Citation
|last=Blanchet
|first=Luc
|year=2006
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2006-4
|title=Gravitational Radiation from Post-Newtonian Sources and Inspiralling Compact Binaries
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=9
|accessdate=2007-08-07
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190915150457/https://link.springer.com/article/10.12942/lrr-2006-4
|archivedate=2019-09-15
|url-status=dead
}}
*{{Citation
|last=Blandford
|first=R. D.
|authorlink=Roger Blandford
|year=1987
|contribution=Astrophysical Black Holes
|editor-last1=Hawking
|editor-first1=Stephen W.
|editor-first2=Werner
|editor-last2=Israel
|title=300 Years of Gravitation
|publisher=Cambridge University Press
|pages=277–329
|isbn=0-521-37976-8
}}
*{{Citation
|last=Börner
|first=Gerhard
|year=1993
|title=The Early Universe. Facts and Fiction
|publisher=Springer
|isbn=0-387-56729-1
}}
*{{Citation
|last=Brandenberger
|first=Robert H.
|year=2007
|title=Conceptual Problems of Inflationary Cosmology and a New Approach to Cosmological Structure Formation
|arxiv=hep-th/0701111
|bibcode = 2008LNP...738..393B |doi = 10.1007/978-3-540-74353-8_11 }}
*{{Citation
|last=Brans
|first= C. H.
|last2=Dicke
|first2= R. H.
|authorlink=Carl H. Brans
|authorlink2=Robert H. Dicke
|year=1961
|title=Mach's Principle and a Relativistic Theory of Gravitation
|journal=Physical Review
|volume=124
|issue=3
| pages=925–935
|doi=10.1103/PhysRev.124.925
|bibcode = 1961PhRv..124..925B }}
*{{Citation
|last=Bridle
|first=Sarah L.
|first2=Ofer
|last2=Lahav
|first3=Jeremiah P.
|last3=Ostriker
|author3-link=Jeremiah P. Ostriker
|first4=Paul J.
|last4=Steinhardt
|author4-link=Paul Steinhardt
|year=2003
|title=Precision Cosmology? Not Just Yet
|journal=Science
|volume=299
|pages=1532–1533
|doi=10.1126/science.1082158
|arxiv=astro-ph/0303180
|pmid=12624255
|issue=5612
|bibcode = 2003Sci...299.1532B }}
*{{Citation
|last=Bruhat
|first=Yvonne
|contribution=The Cauchy Problem
|editor-last=Witten
|editor-first=Louis
|title=Gravitation: An Introduction to Current Research
|publisher=Wiley
|year=1962
|pages=130
|isbn=978-1-114-29166-9
}}
*{{Citation
|last=Buchert
|first=Thomas
|year=2007
|title=Dark Energy from Structure—A Status Report
|journal=General Relativity and Gravitation
|volume=40
|issue=2-3
|pages=467–527
|doi=10.1007/s10714-007-0554-8
|arxiv=0707.2153
|bibcode = 2008GReGr..40..467B }}
*{{Citation
|last=Buras
|first=R.
|first2=M.
|last2=Rampp
|first3=H.-Th.
|last3=Janka
|last4=Kifonidis
|first4=K.
|year=2003
|title=Improved Models of Stellar Core Collapse and Still no Explosions: What is Missing?
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=90
|pages=241101
|doi=10.1103/PhysRevLett.90.241101
|arxiv=astro-ph/0303171
|pmid=12857181
|issue=24
|bibcode=2003PhRvL..90x1101B}}
*{{Citation
|last=Caldwell
|first=Robert R.
|title=Dark Energy
|journal=Physics World
|pages=37–42
|volume=17
|year=2004
|doi=
| issue=5
}}
*{{Citation
|last=Carlip
|first=Steven
|title=Quantum Gravity: a Progress Report
|journal=Rept. Prog. Phys.
|volume=64
|issue=8
|year=2001
|pages=885–942
|doi=10.1088/0034-4885/64/8/301
|arxiv=gr-qc/0108040
|bibcode = 2001RPPh...64..885C }}
*{{Citation
|last=Carroll
|first=Bradley W.
|first2=Dale A.
|last2=Ostlie
|title=An Introduction to Modern Astrophysics
|year=1996
|publisher=Addison-Wesley
|isbn=0-201-54730-9
}}
*{{Citation
|first=Sean M.
|last=Carroll
|authorlink=Sean M. Carroll
|title=The Cosmological Constant
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=4
|year=2001
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2001-1
|accessdate=2007-07-21
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040620123430/http://www.livingreviews.org/lrr-2001-1
|archivedate=2004-06-20
|url-status=dead
}}
*{{Citation
|last=Carter
|first=Brandon
|authorlink=Brandon Carter
|year=1979
|contribution=The general theory of the mechanical, electromagnetic and thermodynamic properties of black holes
|editor1-first=S. W.
|editor1-last=Hawking
|editor2-first=W.
|editor2-last=Israel
|title= General Relativity, an Einstein Centenary Survey
|pages=294–369 and 860–863
|publisher= Cambridge University Press
|isbn= 0-521-29928-4
}}
*{{Citation
|title=Astrophysical evidence for the existence of black holes
|first1= Annalisa
|last1=Celotti
|first2= John C.
|last2=Miller
|first3=Dennis W.
|last3=Sciama
|author3-link=Dennis William Sciama
|journal=Class. Quant. Grav.
|volume=16
|issue=12A
|year=1999
|pages= A3–A21
|doi=10.1088/0264-9381/16/12A/301
|arxiv=astro-ph/9912186
 }}
*{{Citation
|last=Chandrasekhar
|first=Subrahmanyan
|authorlink=Subrahmanyan Chandrasekhar
|title=The Mathematical Theory of Black Holes
|year=1983
|publisher=Oxford University Press
|isbn=0-19-850370-9
}}
*{{Citation
|first1=C.
|last1=Charbonnel
|first2=F.
|last2=Primas
 |title=The Lithium Content of the Galactic Halo Stars
|journal= Astronomy & Astrophysics
|volume=442
|year=2005
|issue=3
|pages= 961–992
|doi=10.1051/0004-6361:20042491
|arxiv=astro-ph/0505247
|bibcode=2005A&A...442..961C
}}
*{{Citation
|last1=Ciufolini
|first1=Ignazio
|last2=Pavlis
|first2=Erricos C.
|title=A confirmation of the general relativistic prediction of the Lense-Thirring effect
|journal=Nature
|volume=431
|doi=10.1038/nature03007
|pages=958–960
|year=2004
|pmid=15496915
|issue=7011
 |bibcode = 2004Natur.431..958C }}
*{{Citation
|last1=Ciufolini
|first1=Ignazio
|last2=Pavlis
|first2=Erricos C.
|last3=Peron
|first3=R.
|title=Determination of frame-dragging using Earth gravity models from CHAMP and GRACE
|journal=New Astron.
|volume=11
|issue=8
|doi=10.1016/j.newast.2006.02.001
|pages=527–550
|year=2006
|bibcode = 2006NewA...11..527C }}
*{{Citation
|last=Coc
|first=A.
|last2=Vangioni‐Flam
|first2=Elisabeth
|last3=Descouvemont
|first3=Pierre
|last4=Adahchour
|first4=Abderrahim
|last5=Angulo
|first5=Carmen
|title=Updated Big Bang Nucleosynthesis confronted to WMAP observations and to the Abundance of Light Elements
|journal=Astrophysical Journal
|volume=600
|year= 2004
|issue=2
|pages=544–552
|doi=10.1086/380121
|arxiv= astro-ph/0309480
|bibcode=2004ApJ...600..544C
|ref={{sfnRef|Coc, Vangioni‐Flam et al.|2004}}
}}
*{{Citation
|last1=Cutler
|first1=Curt
|last2=Thorne
|first2=Kip S.
|contribution=An overview of gravitational wave sources
|year=2002
|title=Proceedings of 16th International Conference on General Relativity and Gravitation (GR16)
|editor1-last=Bishop
|editor1-first=Nigel
|editor2-last=Maharaj
|editor2-first=Sunil D.
|publisher=World Scientific
|isbn=981-238-171-6
|arxiv=gr-qc/0204090
 |bibcode = 2002gr.qc.....4090C }}
*{{Citation
 |first=Neal
 |last=Dalal
 |first2=Daniel E.
 |last2=Holz
 |first3=Scott A.
 |last3=Hughes
 |first4=Bhuvnesh
 |last4=Jain
 |title=Short GRB and binary black hole standard sirens as a probe of dark energy
 |journal=Phys.Rev.
 |volume=D74
 |issue=6
 |year=2006
 |pages=063006
 |doi=10.1103/PhysRevD.74.063006
 |arxiv=astro-ph/0601275
 |bibcode = 2006PhRvD..74f3006D }}
*{{Citation
 |first1      = Karsten
 |last1       = Danzmann
 |first2      = Albrecht
 |last2       = Rüdiger
 |title       = LISA Technology—Concepts, Status, Prospects
 |journal     = Class. Quant. Grav.
 |volume      = 20
 |issue       = 10
 |year        = 2003
 |pages       = S1–S9
 |url         = http://www.srl.caltech.edu/lisa/documents/KarstenAlbrechtOverviewCQG20-2003.pdf
 |format      = PDF
 |doi         = 10.1088/0264-9381/20/10/301
 |bibcode     = 2003CQGra..20S...1D
 |accessdate  = 2013-06-04
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20070926105922/http://www.srl.caltech.edu/lisa/documents/KarstenAlbrechtOverviewCQG20-2003.pdf
 |archivedate = 2007-09-26
 |url-status  = dead
}}
*{{Citation
|last= Dirac
|first=Paul
|authorlink=Paul Dirac
|title=General Theory of Relativity
|publisher=Princeton University Press
|year=1996
|isbn=0-691-01146-X
}}
*{{Citation
|last=Donoghue
|first=John F.
|contribution=Introduction to the Effective Field Theory Description of Gravity
|year=1995
|arxiv=gr-qc/9512024
|editor-last=Cornet
|editor-first=Fernando
|title=Effective Theories: Proceedings of the Advanced School, Almunecar, Spain, 26 June–1 July 1995
|isbn=981-02-2908-9
|publisher=World Scientific
|location=Singapore
|bibcode = 1995gr.qc....12024D }}
*{{Citation
|last=Duff
|first=Michael
|authorlink=Michael Duff (physicist)
|title=M-Theory (the Theory Formerly Known as Strings)
|journal=Int. J. Mod. Phys.
|volume=A11
|issue=32
|year=1996
|pages=5623–5641
|doi=10.1142/S0217751X96002583
|arxiv=hep-th/9608117
|bibcode = 1996IJMPA..11.5623D }}
*{{Citation
|last=Ehlers
|first=Jürgen
|authorlink=Jürgen Ehlers
|contribution=Survey of general relativity theory
|editor-last=Israel
|editor-first=Werner
|title=Relativity, Astrophysics and Cosmology
|year=1973
|publisher=D. Reidel
|pages=1–125
|isbn=90-277-0369-8
}}
*{{Citation
|last1=Ehlers
|first1=Jürgen
|last2=Falco
|first2=Emilio E.
|last3=Schneider
|first3=Peter
|title=Gravitational lenses
|publisher=Springer
|year=1992
|isbn=3-540-66506-4
 }}
*{{Citation
|editor-last1=Ehlers
|editor-first1=Jürgen
|editor-last2=Lämmerzahl
|editor-first2=Claus
|title=Special Relativity—Will it Survive the Next 101 Years?
|publisher=Springer
|year=2006
|isbn=3-540-34522-1
 }}
*{{Citation
|last=Ehlers
|first=Jürgen
|last2= Rindler
|first2=Wolfgang
|authorlink2=Wolfgang Rindler
|title=Local and Global Light Bending in Einstein's and other Gravitational Theories
|journal=General Relativity and Gravitation
|volume =29
|year=1997
|issue=4
|doi=10.1023/A:1018843001842
|pages= 519–529|bibcode = 1997GReGr..29..519E }}
*{{Citation
|last=Einstein
|first=Albert
|authorlink=Albert Einstein
|year=1907
|title=Über das Relativitätsprinzip und die aus demselben gezogene Folgerungen
|journal=Jahrbuch der Radioaktivität und Elektronik
|volume=4
|pages=411
|url=http://www.soso.ch/wissen/hist/SRT/E-1907.pdf
|format=PDF
|accessdate=2008-05-05
}}
*{{Citation
|last=Einstein
|first=Albert
|authorlink=Albert Einstein
|year=1915
|title=Die Feldgleichungen der Gravitation
|journal=Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin
|pages=844–847
|url=http://nausikaa2.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/toc/toc.x.cgi?dir=6E3MAXK4&step=thumb
|accessdate=2006-09-12
|archivedate=2016-10-27
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161027044950/http://nausikaa2.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/toc/toc.x.cgi?dir=6E3MAXK4
|deadurl=dead
}}
*{{Citation
|last=Einstein
|first=Albert
|authorlink=Albert Einstein
|title=Die Grundlage der allgemeinen Relativitätstheorie
|journal=Annalen der Physik
|volume=49 |year=1916|http://web.archive.org/web/20120206225139/http://www.alberteinstein.info:80/gallery/gtext3.html| format=[[PDF]]
|accessdate=2006-09-03
|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060829045130/http://www.alberteinstein.info/gallery/gtext3.html <!--Added by H3llBot-->
|archivedate=2006-08-29
 }}
*{{Citation
|last= Einstein
|first=Albert
|authorlink=Albert Einstein
|title=Kosmologische Betrachtungen zur allgemeinen Relativitätstheorie
|year=1917
|journal=Sitzungsberichte der Preußischen Akademie der Wissenschaften
|pages=142
}}
*{{Citation
|first1=George F R
|last1=Ellis
|authorlink=George Francis Rayner Ellis
|first2=Henk
|last2=van Elst
|contribution=Cosmological models (Cargèse lectures 1998)
|title=Theoretical and Observational Cosmology
|editor-first=Marc
|editor-last=Lachièze-Rey
|publisher=Kluwer
|year=1999
|pages=1–116
|arxiv=gr-qc/9812046
 |bibcode = 1999toc..conf....1E }}
*{{Citation
|first1=C. W. F.
|last1=Everitt
|first2= S.
|last2= Buchman
|first3= D. B.
|last3= DeBra
|first4= G. M.
|last4= Keiser
|contribution=Gravity Probe B: Countdown to launch
|title=Gyros, Clocks, and Interferometers: Testing Relativistic Gravity in Space (Lecture Notes in Physics 562)
|editor-last1=Lämmerzahl
|editor-first1= C.
|editor-last2= Everitt
|editor-first2= C. W. F.
|editor-first3= F. W.
|editor-last3= Hehl
|publisher=Springer
|year=2001
|pages= 52–82
|isbn=3-540-41236-0
}}
*{{Citation
|first1=C. W. F.
|last1=Everitt
|first2=Bradford
|last2=Parkinson
|first3=Bob
|last3=Kahn
|year=2007
|title=The Gravity Probe B experiment. Post Flight Analysis—Final Report (Preface and Executive Summary)
|url=http://einstein.stanford.edu/content/exec_summary/GP-B_ExecSum-scrn.pdf
|format=PDF
|accessdate=2007-08-05
|publisher=Project Report: NASA, Stanford University and Lockheed Martin
}}
*{{Citation
|last=Falcke
|first=Heino
|last2=Melia
|first2=Fulvio
|last3=Agol
|first3=Eric
|title=Viewing the Shadow of the Black Hole at the Galactic Center
|journal=Astrophysical Journal
|volume=528
|pages=L13–L16
|year=2000
|arxiv=astro-ph/9912263
|doi=10.1086/312423
|pmid=10587484
|issue=1
|bibcode=2000ApJ...528L..13F}}
*{{Citation
|last1=Flanagan
|first1=Éanna É.
|first2=Scott A.
|last2=Hughes
|title=The basics of gravitational wave theory
|journal=New J.Phys.
|volume= 7
|year=2005
|pages= 204
|doi=10.1088/1367-2630/7/1/204
|arxiv= gr-qc/0501041
 |bibcode = 2005NJPh....7..204F }}
*{{Citation
|first=José A.
|last=Font
|title=Numerical Hydrodynamics in General Relativity
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=6
|year=2003
|url=http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/index.html
|accessdate=2007-08-19
|archivedate=2016-09-23
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160923012128/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/index.html
|deadurl=unfit
}}
*{{Citation
|first=Yvonne
|last= Fourès-Bruhat
|title= Théoréme d'existence pour certains systémes d'équations aux derivées partielles non linéaires
|journal= Acta Mathematica
|volume=88
|doi=10.1007/BF02392131
|issue=1
|year=1952
|pages=141–225
}}
*{{Citation
|first=Jörg
|last=Frauendiener
|title=Conformal Infinity
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=7
|year=2004
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2004-1
|accessdate=2007-07-21
}}
*{{Citation
|last=Friedrich
|first=Helmut
|title=Is general relativity `essentially understood'?
|journal=Annalen Phys.
|volume=15
|issue=1-2
|year=2005
|pages=84–108
|arxiv=gr-qc/0508016
|doi=10.1002/andp.200510173
|bibcode = 2006AnP...518...84F }}
*{{Citation
|last=Futamase
|first=T.
|last2=Itoh
|first2=Y.
|year=2006
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2007-2
|title=The Post-Newtonian Approximation for Relativistic Compact Binaries
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=10
|accessdate=2008-02-29
}}
*{{Citation
|last=Gamow
|first=George
|authorlink=George Gamow
|title=My World Line
|year=1970
|isbn=0-670-50376-2
|publisher=Viking Press
}}
*{{Citation
|last=Garfinkle
|first=David
|title=Of singularities and breadmaking
|url=http://www.einstein-online.info/en/spotlights/singularities_bkl/index.html
|journal=[http://www.einstein-online.info/ Einstein Online]
|year=2007
|accessdate=2007-08-03
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070810114535/http://www.einstein-online.info/en/spotlights/singularities_bkl/index.html
|archivedate=2007-08-10
|url-status=dead
}}
*{{cite arxiv
 |first=Robert
 |last=Geroch
 |authorlink=Robert Geroch
 |title=Partial Differential Equations of Physics
 |class=gr-qc
 |eprint=gr-qc/9602055
 |year=1996
 |ref=harv
}}
*{{Citation
|last=Giulini
|first=Domenico
|title=Special Relativity: A First Encounter
|publisher=Oxford University Press
|isbn=0-19-856746-4
|year=2005
}}
*{{Citation
|last=Giulini
|first=Domenico
|contribution=Algebraic and Geometric Structures in Special Relativity
|editor-last=Ehlers
|editor-first=Jürgen
|editor2-last=Lämmerzahl
|editor2-first=Claus
|title=Special Relativity—Will it Survive the Next 101 Years?
|publisher=Springer
|year=2006a
|isbn=3-540-34522-1
|pages=45–111
|arxiv=math-ph/0602018
|bibcode = 2006math.ph...2018G }}
*{{Citation
|last=Giulini
|first=Domenico
|contribution=Some remarks on the notions of general covariance and background independence
|editor-last=Stamatescu
|editor-first=I. O.
|title=An assessment of current paradigms in the physics of fundamental interactions
|publisher=Springer
|year=2006b
|isbn=
 |arxiv=gr-qc/0603087
|bibcode = 2007LNP...721..105G }}
*{{Citation
|last=Gnedin
|first=Nickolay Y.
|title=Digitizing the Universe
|journal=Nature
|volume=435
|year=2005
|doi=10.1038/435572a
|pages=572–573
|pmid=15931201
|issue=7042
|bibcode = 2005Natur.435..572G }}
*{{Citation
|first=Hubert F. M.
|last=Goenner
|title=On the History of Unified Field Theories
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=7
|year=2004
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2004-2
|accessdate=2008-02-28
}}
*{{Citation
|last=Goroff
|first=Marc H.
|last2=Sagnotti
|first2=Augusto
|title=Quantum gravity at two loops
|year=1985
|journal=Phys. Lett.
|volume=160B
|issue=1-3
|doi=10.1016/0370-2693(85)91470-4
|pages=81–86
|bibcode = 1985PhLB..160...81G }}
*{{cite arxiv
|first=Eric
|last=Gourgoulhon
|title=3+1 Formalism and Bases of Numerical Relativity
|class=gr-qc
|eprint=gr-qc/0703035
|year=2007
|ref=harv
}}
*{{Citation
|first=Robert H.
|last=Gowdy
|title=Gravitational Waves in Closed Universes
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=27
|issue=12
|pages=826–829
|year=1971
|doi=10.1103/PhysRevLett.27.826
|bibcode=1971PhRvL..27..826G
}}
*{{Citation
|first=Robert H.
|last=Gowdy
|title=Vacuum spacetimes with two-parameter spacelike isometry groups and compact invariant hypersurfaces: Topologies and boundary conditions
|journal=Ann. Phys. (N.Y.)
|volume= 83
|issue=1
|pages=203–241
|doi=10.1016/0003-4916(74)90384-4
|year=1974
|bibcode = 1974AnPhy..83..203G }}
*{{Citation
|last=Green
|first=M. B.
|authorlink=Michael Green (physicist)
|last2=Schwarz
|first2=J. H.
|author2-link=John H. Schwarz
|last3=Witten
|first3=E.
|author3-link=Edward Witten
|title=Superstring theory. Volume 1: Introduction
|publisher=Cambridge University Press
|year=1987
|isbn=0-521-35752-7
}}
*{{Citation
|last=Greenstein
|first=J. L.
|last2=Oke
|first2=J. B.
|last3=Shipman
|first3=H. L.
|title=Effective Temperature, Radius, and Gravitational Redshift of Sirius B
|journal=Astrophysical Journal
|bibcode=1971ApJ...169..563G
|volume=169
|pages=563
|year=1971
|doi=10.1086/151174
}}
*{{cite doi|10.1126/science.177.4044.166}}
*{{cite doi|10.1126/science.177.4044.168}}
*{{Citation
|last=Havas
|first=P.
|title=Four-Dimensional Formulation of Newtonian Mechanics and Their Relation to the Special and the General Theory of Relativity
|journal=Rev. Mod. Phys.
|volume=36
|year=1964
|issue=4
|pages=938–965
|doi=10.1103/RevModPhys.36.938
|bibcode=1964RvMP...36..938H}}
*{{Citation
|last=Hawking
|first=Stephen W.
|authorlink=Stephen W. Hawking
|year=1966
|title=The occurrence of singularities in cosmology
|journal=Proceedings of the Royal Society of London
|volume=A294
|url=http://www.webcitation.org/6GplAp9Au
|pages=511–521
|issue=1439
}}{{Dead link|date=Αυγούστου 2022 }}
*{{Citation
|last=Hawking
|first=S. W.
|year=1975
|title=Particle Creation by Black Holes
|journal=Communications in Mathematical Physics
|volume=43
|issue=3
|pages=199–220
|doi=10.1007/BF02345020
 |bibcode = 1975CMaPh..43..199H }}
*{{Citation
|last=Hawking
|first=Stephen W.
|contribution=Quantum cosmology
|pages =631–651
|editor2-last=Israel
|editor2-first=Werner
|editor1-last=Hawking
|editor1-first=Stephen W.
|title=300 Years of Gravitation
|publisher=Cambridge University Press
|year=1987
|isbn=0-521-37976-8
}}
*{{Citation
|last1=Hawking
|first1=Stephen W.
|last2=Ellis
|first2=George F. R.
|author2-link=George Francis Rayner Ellis
|title=[[The large scale structure of space-time]]
|publisher=Cambridge University Press
|isbn=0-521-09906-4
|year=1973
}}
*{{Citation
|last=Heckmann
|first=O. H. L.
|last2=Schücking
|first2=E.
|contribution=Newtonsche und Einsteinsche Kosmologie
|editor-last=Flügge
|editor-first=S.
|title=Encyclopedia of Physics
|volume=53
|pages=489
|year=1959
}}
*{{Citation
|last=Heusler
|first=Markus
|title=Stationary Black Holes: Uniqueness and Beyond
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=1
|year=1998
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-1998-6
|accessdate=2007-08-04
}}
*{{Citation
|last=Heusler
|first=Markus
| title=Black Hole Uniqueness Theorems
|publisher=Cambridge University Press
|year=1996
|isbn=0-521-56735-1
}}
*{{Citation
|last=Hey
|first=Tony
|last2=Walters
|first2=Patrick
|title=The new quantum universe
|publisher=Cambridge University Press
|year=2003
|isbn=0-521-56457-3
}}
*{{Citation
|first1=Jim
|last1=Hough
|first2=Sheila
|last2=Rowan
|title=Gravitational Wave Detection by Interferometry (Ground and Space)
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=3
|year=2000
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2000-3
|accessdate=2007-07-21
}}
*{{Citation
|last=Hubble
|first=Edwin
|authorlink=Edwin Hubble
|title=A Relation between Distance and Radial Velocity among Extra-Galactic Nebulae
|journal=Proc. Nat. Acad. Sci.
|volume=15
|pages=168–173
|year=1929
|url=http://www.pnas.org/cgi/reprint/15/3/168.pdf
|format=PDF
|doi=10.1073/pnas.15.3.168
|pmid=16577160
|issue=3
|pmc=522427
|bibcode=1929PNAS...15..168H
|accessdate=2013-06-04
|archivedate=2008-06-26
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080626170043/http://www.pnas.org/cgi/reprint/15/3/168.pdf
|deadurl=dead
}}
*{{Citation
|last1=Hulse
|first1=Russell A.
|authorlink=Russell Alan Hulse
|last2=Taylor
|first2=Joseph H.
|author2-link=Joseph Hooton Taylor, Jr.
|journal=Astrophys. J.
|title=Discovery of a pulsar in a binary system
|volume=195
|year=1975
|pages=L51–L55
|bibcode=1975ApJ...195L..51H
|doi=10.1086/181708
}}
*{{Citation
|last=Ibanez
|first=L. E.
|title=The second string (phenomenology) revolution
|journal=Class. Quant. Grav.
|volume=17
|issue=5
|year=2000
|pages=1117–1128
|doi=10.1088/0264-9381/17/5/321
|arxiv=hep-ph/9911499
|bibcode = 2000CQGra..17.1117I }}
*{{Citation
| last1=Iorio
| first1=L.
| title=An Assessment of the Systematic Uncertainty in Present and Future Tests of the Lense-Thirring Effect with Satellite Laser Ranging
| journal=Space Sci. Rev.
| doi=10.1007/s11214-008-9478-1
| year=2009
| volume=148
| issue=1-4
| pages=363
|bibcode = 2009SSRv..148..363I |arxiv = 0809.1373 }}
*{{Citation
|last=Isham
|first=Christopher J.
|authorlink=Christopher Isham
|contribution=Prima facie questions in quantum gravity
|editor-last=Ehlers
|editor-first=Jürgen
|editor2-last=Friedrich
|editor2-first=Helmut
|title=Canonical Gravity: From Classical to Quantum
|year=1994
|publisher=Springer
|isbn=3-540-58339-4
}}
*{{Citation
|last=Israel
|first=Werner
|authorlink=Werner Israel
|year= 1971
|title=Event Horizons and Gravitational Collapse
|journal= General Relativity and Gravitation
|volume= 2
|issue=1
|doi=10.1007/BF02450518
|pages= 53–59
|bibcode = 1971GReGr...2...53I }}
*{{Citation
|last=Israel
|first=Werner
|contribution=Dark stars: the evolution of an idea
|editor2-last=Israel
|editor2-first=Werner
|editor1-last=Hawking
|editor1-first=Stephen W.
|title=300 Years of Gravitation
|publisher=Cambridge University Press
|year=1987
|pages=199–276
|isbn=0-521-37976-8
}}
*{{Citation
 |last        = Janssen
 |first       = Michel
 |title       = Of pots and holes: Einstein's bumpy road to general relativity
 |journal     = Ann. Phys. (Leipzig)
 |volume      = 14
 |issue       = S1
 |year        = 2005
 |pages       = 58–85
 |url         = https://netfiles.umn.edu/xythoswfs/webui/_xy-15267453_1-t_ycAqaW0A
 |format      = PDF
 |doi         = 10.1002/andp.200410130
 |bibcode     = 2005AnP...517S..58J
 |accessdate  = 2013-06-04
 |archivedate = 2020-08-25
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20200825211741/https://login.umn.edu/idp/profile/SAML2/Redirect/SSO;jsessionid=184queebv0gssw5xjp8euf59y?execution=e1s1
 |deadurl     = 
}}
*{{Citation
|first1=Piotr
|last1=Jaranowski
|first2=Andrzej
|last2=Królak
|title=Gravitational-Wave Data Analysis. Formalism and Sample Applications: The Gaussian Case
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=8
|year=2005
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2005-3
|accessdate=2007-07-30
}}
*{{Citation
|last=Kahn
|first=Bob
|year=1996–2012
|title=Gravity Probe B Website
|url=http://einstein.stanford.edu/
|accessdate=2012-04-20
|publisher=Stanford University
}}
*{{Citation
|last=Kahn
|first=Bob
|date=April 14, 2007
|url=http://einstein.stanford.edu/content/press_releases/SU/pr-aps-041807.pdf
|format=PDF
|title=Was Einstein right? Scientists provide first public peek at Gravity Probe B results (Stanford University Press Release)
|publisher=Stanford University News Service
}}
*{{Citation
|last=Kamionkowski
|first=Marc
|first2=Arthur
|last2=Kosowsky
|first3=Albert
|last3=Stebbins
|title=Statistics of Cosmic Microwave Background Polarization
|journal=Phys. Rev.
|volume=D55
|issue=12
|year=1997
|pages=7368–7388
|doi=10.1103/PhysRevD.55.7368
|arxiv=astro-ph/9611125
|bibcode = 1997PhRvD..55.7368K }}
*{{Citation
|last=Kennefick
|first=Daniel
|contribution=Astronomers Test General Relativity: Light-bending and the Solar Redshift
|pages=178–181
|editor-last=Renn
|editor-first=Jürgen
|title=One hundred authors for Einstein
|year=2005
|publisher=Wiley-VCH
|isbn=3-527-40574-7}}
*{{Citation
|last=Kennefick
|first=Daniel
|year=2007
|contribution=Not Only Because of Theory: Dyson, Eddington and the Competing Myths of the 1919 Eclipse Expedition
|title=Proceedings of the 7th Conference on the History of General Relativity, Tenerife, 2005
|arxiv=0709.0685
|bibcode = 2007arXiv0709.0685K }}
*{{Citation
|last=Kenyon
|first=I. R.
|title=General Relativity
|publisher=Oxford University Press
|year=1990
|isbn=0-19-851996-6
}}
*{{Citation
|first=C.S.
|last=Kochanek
|first2=E.E.
|last2=Falco
|first3=C.
|last3=Impey
|first4=J.
|last4=Lehar
|title=CASTLES Survey Website
|url=http://cfa-www.harvard.edu/castles
|publisher=Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics
|accessdate=2007-08-21
|year=2007
}}
*{{Citation
|last=Komar
|first=Arthur
|title=Covariant Conservation Laws in General Relativity
|doi=10.1103/PhysRev.113.934
|journal=Phys. Rev.
|volume=113
|issue=3
|pages=934–936
|year=1959
|bibcode = 1959PhRv..113..934K }}
*{{Citation
|last=Kramer
|first=Michael
|contribution=Millisecond Pulsars as Tools of Fundamental Physics
|pages=33–54
|editor-last=Karshenboim
|editor-first=S. G.
|title=Astrophysics, Clocks and Fundamental Constants (Lecture Notes in Physics Vol. 648)
|publisher=Springer
|year=2004
|arxiv=astro-ph/0405178
|editor3-last=Peik
|editor3-first=E.
 |bibcode = 2004LNP...648...33K }}
*{{Citation
|last=Kramer
|first=M.
|first2=I. H.
|last2=Stairs
|first3=R. N.
|last3=Manchester
|first4=M. A.
|last4=McLaughlin
|last5=Lyne
|year=2006
|first5=A. G.
|last6=Ferdman
|first6=R. D.
|last7=Burgay
|first7=M.
|last8=Lorimer
|first8=D. R.
|last9=Possenti
|first9=A.
|title=Tests of general relativity from timing the double pulsar
|journal=Science
|volume=314
|issue=5796
|pages=97–102
|arxiv=astro-ph/0609417
|doi=10.1126/science.1132305
|pmid=16973838|bibcode = 2006Sci...314...97K }}
*{{Citation
|last=Kraus
|first=Ute
|year=1998
|contribution=Light Deflection Near Neutron Stars
|title=Relativistic Astrophysics
|publisher=Vieweg
|isbn=3-528-06909-0
|pages=66–81
 }}
*{{Citation
|last=Kuchař
|first=Karel
|contribution=Canonical Quantization of Gravity
|editor-last=Israel
|editor-first=Werner
|title=Relativity, Astrophysics and Cosmology
|year=1973
|publisher=D. Reidel
|pages=237–288
|isbn=90-277-0369-8
}}
*{{Citation
|last=Künzle
|first=H. P.
|title=Galilei and Lorentz Structures on spacetime: comparison of the corresponding geometry and physics
|journal=Ann. Inst. Henri Poincaré a
|volume=17
|year=1972
|pages=337–362
|url=http://www.numdam.org/item?id=AIHPA_1972__17_4_337_0
}}
*{{Citation
|last=Lahav
|first=Ofer
|first2=Yasushi
|last2=Suto
|year=2004
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2004-8
|title=Measuring our Universe from Galaxy Redshift Surveys
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=7
|accessdate=2007-08-19
}}
*{{Citation
|last=Landgraf
|first=M.
|first2=M.
|last2=Hechler
|first3=S.
|last3=Kemble
|year=2005
|title=Mission design for LISA Pathfinder
|journal=Class. Quant. Grav.
|volume=22
|issue=10
|pages=S487–S492
|arxiv=gr-qc/0411071
|doi=10.1088/0264-9381/22/10/048
|bibcode = 2005CQGra..22S.487L }}
*{{Citation
|last=Lehner
|first=Luis
|title=Numerical Relativity: A review
|journal =Class. Quant. Grav.
|volume=18
|issue=17
|year=2001
|pages=R25–R86
|doi=10.1088/0264-9381/18/17/202
|arxiv=gr-qc/0106072
|bibcode = 2001CQGra..18R..25L }}
*{{Citation
|last=Lehner
|first=Luis
|year=2002
|title=Numerical Relativity: Status and Prospects
|arxiv=gr-qc/0202055
|bibcode = 2002grg..conf..210L |doi = 10.1142/9789812776556_0010 }}
*{{Citation
|authorlink=Andrei Linde
|last=Linde
|first=Andrei
|year=1990
|title=Particle Physics and Inflationary Cosmology
|publisher=Harwood
|arxiv=hep-th/0503203
|isbn=3-7186-0489-2
|bibcode = 2005hep.th....3203L }}
*{{Citation
|authorlink=Andrei Linde
|last=Linde
|first=Andrei
|year=2005
|journal=J. Phys. Conf. Ser.
|title=Towards inflation in string theory
|volume=24
|pages=151–160
|arxiv=hep-th/0503195
|doi=10.1088/1742-6596/24/1/018
|bibcode = 2005JPhCS..24..151L }}
*{{Citation
|last=Loll
|first=Renate
|title=Discrete Approaches to Quantum Gravity in Four Dimensions
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=1
|year=1998
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-1998-13
|accessdate=2008-03-09
}}
*{{Citation
|last=Lovelock
|first=David
|title=The Four-Dimensionality of Space and the Einstein Tensor
|journal=J. Math. Phys.
|volume=13
|year=1972
|issue=6
|pages=874–876
|doi=10.1063/1.1666069
 |bibcode = 1972JMP....13..874L }}
*{{Citation
|last=MacCallum
|first=M.
|contribution=Finding and using exact solutions of the Einstein equations
|arxiv=gr-qc/0601102
|title=A Century of Relativity Physics (ERE05, the XXVIII Spanish Relativity Meeting)
|editor-first=L.
|editor-last=Mornas
|editor2-first=J. D.
|editor2-last=Alonso
|publisher=American Institute of Physics
|year=2006
|bibcode = 2006AIPC..841..129M |doi = 10.1063/1.2218172 }}
*{{Citation
|last=Maddox
|first=John
|authorlink=John Maddox
|title=What Remains Το Be Discovered
|publisher=Macmillan
|year=1998
|isbn=0-684-82292-X
|url-access=registration
|url=https://archive.org/details/whatremainstobed00madd
}}
*{{Citation
|last=Mannheim
|first=Philip D.
|year=2006
|title=Alternatives to Dark Matter and Dark Energy
|journal=Prog. Part. Nucl. Phys.
|volume=56
|issue=2
|pages=340–445
|arxiv=astro-ph/0505266
|doi=10.1016/j.ppnp.2005.08.001
|bibcode = 2006PrPNP..56..340M }}
*{{Citation
| last=Mather
|first=J. C.
|first2=E. S.
|last2=Cheng
|first3=D. A.
|last3=Cottingham
|first4=R. E.
|last4=Eplee
|authorlink=John C. Mather
| last5=Fixsen
|year=1994
| first5=D. J.
|bibcode=1994ApJ...420..439M
| last6=Hewagama
| first6=T.
| last7=Isaacman
| first7=R. B.
| last8=Jensen
| first8=K. A.
| last9=Meyer
| first9=S. S.
|title=Measurement of the cosmic microwave spectrum by the COBE FIRAS instrument
|journal=Astrophysical Journal
|volume=420
|pages=439–444
|doi=10.1086/173574
}}
*{{Citation
|last=Mermin
|first=N. David
|authorlink=David Mermin
|title=It's About Time. Understanding Einstein's Relativity
|publisher= Princeton University Press
|year=2005
|isbn=0-691-12201-6
 }}
*{{Citation
|last=Messiah
|first=Albert
|title=Quantum Mechanics
|publisher=Dover Publications
|year=1999
|isbn=0-486-40924-4
}}
*{{Citation
|last=Miller
|first=Cole
|year=2002
|url=http://www.astro.umd.edu/~miller/teaching/astr606/
|title=Stellar Structure and Evolution (Lecture notes for Astronomy 606)
|publisher=University of Maryland
|accessdate=2007-07-25
}}
*{{Citation
|first=Charles W.
|last=Misner
|authorlink=Charles W. Misner
|first2=Kip. S.
|last2=Thorne
|author2-link=Kip Thorne
|first3=John A.
|last3=Wheeler
|author3-link=John A. Wheeler
|title=Gravitation
|publisher= W. H. Freeman
|year=1973
|isbn=0-7167-0344-0
}}
*{{Citation
|first=Christian
|last=Møller
|title=The Theory of Relativity
|publisher=Oxford University Press
|year=1952
|edition=3rd
|url=http://archive.org/details/theoryofrelativi029229mbp
|isbn=
}}
*{{Citation
|last=Narayan
|first=Ramesh
|year=2006
|doi=10.1088/1367-2630/7/1/199
|title=Black holes in astrophysics
|journal=New Journal of Physics
|volume=7
|pages=199
|arxiv=gr-qc/0506078
|bibcode=2005NJPh....7..199N
}}
*{{cite arxiv
|last1=Narayan
|first1=Ramesh
|last2=Bartelmann
|first2=Matthias
|title=Lectures on Gravitational Lensing
|year=1997
|class=astro-ph
|eprint=astro-ph/9606001
|ref=harv
}}
*{{Citation
 |last=Narlikar
 |first=Jayant V.
 |authorlink=Jayant Narlikar
 |title=Introduction to Cosmology
 |publisher=Cambridge University Press
 |year=1993
 |isbn=0-521-41250-1
}}
*{{Citation
|last=Nieto
|first=Michael Martin
|title=The quest to understand the Pioneer anomaly
|journal=EurophysicsNews
|volume=37
|year=2006
|pages=30–34
|url=http://www.europhysicsnews.com/full/42/article4.pdf
|format=PDF
|issue=6
|11=http://web.archive.org/web/20081029223555/http://www.europhysicsnews.com/full/42/article4.pdf
|archivedate=2007-06-29
|accessdate=2013-06-04
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070629140354/http://www.europhysicsnews.com/full/42/article4.pdf
|url-status=dead
}}
*{{Citation
|last=Nordström
|first=Gunnar
|authorlink=Gunnar Nordström
|year=1918
|title=On the Energy of the Gravitational Field in Einstein's Theory
|journal=Verhandl. Koninkl. Ned. Akad. Wetenschap.,
|volume=26
|url=http://www.digitallibrary.nl/proceedings/search/detail.cfm?pubid=2146&view=image&startrow=1
|pages=1238–1245
|accessdate=2013-06-04
|archivedate=2010-07-16
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100716070258/http://www.digitallibrary.nl/proceedings/search/detail.cfm?pubid=2146&view=image&startrow=1
|deadurl=unfit
}}
*{{cite arxiv
|last=Nordtvedt
|first=Kenneth
|year=2003
|title=Lunar Laser Ranging—a comprehensive probe of post-Newtonian gravity
|class=gr-qc
|eprint=gr-qc/0301024
|ref=harv
}}
*{{Citation
 |first      = John D.
 |last       = Norton
 |title      = What was Einstein's principle of equivalence?
 |journal    = Studies in History and Philosophy of Science
 |year       = 1985
 |volume     = 16
 |issue      = 3
 |pages      = 203–246
 |accessdate = 2007-06-11
 |url        = http://www.pitt.edu/~jdnorton/papers/ProfE_re-set.pdf
 |format     = PDF
 |doi        = 10.1016/0039-3681(85)90002-0
}}
*{{Citation
 |last=Ohanian
 |first=Hans C.
 |last2=Ruffini
 |first2=Remo
 |title=Gravitation and Spacetime|coauthors=Ruffini
 |year=1994
 |publisher=W. W. Norton & Company
 |isbn=0-393-96501-5
}}
*{{Citation
|last=Olive
|first=K. A.
|first2=E. A.
|last2=Skillman
|year=2004
|title=A Realistic Determination of the Error on the Primordial Helium Abundance
|journal=Astrophysical Journal
|volume=617
|issue=1
|pages=29–49
|arxiv=astro-ph/0405588
|doi=10.1086/425170
|bibcode=2004ApJ...617...29O
}}
*{{Citation
|last=O'Meara|first= John M.
|last2=Tytler
|year=2001
|first2=David
|last3=Kirkman
|first3=David
|last4=Suzuki
|first4=Nao
|last5=Prochaska
|first5=Jason X.
|last6=Lubin
|first6=Dan
|last7=Wolfe
|first7=Arthur M.
|title=The Deuterium to Hydrogen Abundance Ratio Towards a Fourth QSO: HS0105+1619
|journal=Astrophysical Journal
|volume=552
|issue=2
|pages=718–730
|arxiv=astro-ph/0011179
|doi=10.1086/320579
|bibcode=2001ApJ...552..718O
}}
*{{Citation
|authorlink=Robert Oppenheimer
|last=Oppenheimer
|first=J. Robert
|first2=H.
|last2=Snyder
|year=1939
|title=On continued gravitational contraction
|journal=Physical Review
|volume=56
|issue=5
|pages=455–459
|doi=10.1103/PhysRev.56.455
|bibcode = 1939PhRv...56..455O }}
*{{Citation
|last=Overbye
|first=Dennis
|authorlink=Dennis Overbye
|title=Lonely Hearts of the Cosmos: the story of the scientific quest for the secret of the Universe
|publisher=Back Bay
|year=1999
|isbn=0-316-64896-5
}}
*{{Citation
|last=Pais
|first=Abraham
|authorlink=Abraham Pais
|title='Subtle is the Lord...' The Science and life of Albert Einstein
|publisher=Oxford University Press
|year=1982
|isbn=0-19-853907-X
|url-access=registration
|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais
}}
*{{Citation
|last=Peacock
|first=John A.
|year=1999
|title=Cosmological Physics
|publisher=Cambridge University Press
|isbn=0-521-41072-X
}}
*{{Citation
|last=Peebles
|first=P. J. E.
|authorlink=Jim Peebles
|year=1966
|title=Primordial Helium abundance and primordial fireball II
|journal=Astrophysical Journal
|volume=146
|pages=542–552
|bibcode=1966ApJ...146..542P
|doi=10.1086/148918
}}
*{{Citation
|last=Peebles
|first=P. J. E.
|title=Principles of physical cosmology
|publisher=Princeton University Press
|year=1993
|isbn=0-691-01933-9
|url-access=registration
|url=https://archive.org/details/principlesofphys00pjep
}}
*{{Citation
|last=Peebles
|first=P.J.E.
|first2=D.N.
|last2=Schramm
|first3=E.L.
|last3=Turner
|first4=R.G.
|last4=Kron
|year=1991
|doi=10.1038/352769a0
|title=The case for the relativistic hot Big Bang cosmology
|journal=Nature
|volume=352
|issue=6338
|pages=769–776
|bibcode = 1991Natur.352..769P }}
*{{Citation
|authorlink=Roger Penrose
|last=Penrose
|first=Roger
|year=1965
|title=Gravitational collapse and spacetime singularities
|journal=Physical Review Letters
|volume=14
|issue=3
|pages=57–59
|doi=10.1103/PhysRevLett.14.57
|bibcode=1965PhRvL..14...57P}}
*{{Citation
|authorlink=Roger Penrose
|last=Penrose
|first=Roger
|year=1969
|title=Gravitational collapse: the role of general relativity
|journal=Rivista del Nuovo Cimento
|volume=1
|pages=252–276
|bibcode = 1969NCimR...1..252P }}
*{{Citation
|last=Penrose
|first=Roger
|authorlink=Roger Penrose
|title=The Road to Reality
|publisher=A. A. Knopf
|year=2004
|isbn=0-679-45443-8
|url-access=registration
|url=https://archive.org/details/roadtorealitycom00penr_0
}}
*{{Citation
|authorlink=Arno Penzias
|last=Penzias
|first=A. A.
|author2-link=Robert W. Wilson
|first2=R. W.
|last2=Wilson
|year=1965
|title=A measurement of excess antenna temperature at 4080 Mc/s
|journal=Astrophysical Journal
|volume=142
|pages=419–421
|bibcode=1965ApJ...142..419P
|doi=10.1086/148307
}}
*{{Citation
|last=Peskin
|first=Michael E.
|authorlink=Michael Peskin
|last2=Schroeder
|first2=Daniel V.
|title=An Introduction to Quantum Field Theory
|publisher=Addison-Wesley
|year=1995
|isbn=0-201-50397-2
}}
*{{Citation
|first=Michael E.
|last=Peskin
|title=Dark Matter and Particle Physics
|year=2007
|arxiv=0707.1536
|bibcode = 2007JPSJ...76k1017P |doi = 10.1143/JPSJ.76.111017 }}
*{{Citation
|last=Poisson
|first=Eric
|year=2004
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2004-6
|title=The Motion of Point Particles in Curved Spacetime
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=7
|accessdate=2007-06-13
}}
*{{Citation
|last=Poisson
|first=Eric
|year=2004
|title=A Relativist's Toolkit. The Mathematics of Black-Hole Mechanics
|publisher= Cambridge University Press
|isbn= 0-521-83091-5
}}
*{{Citation
|last=Polchinski
|first=Joseph
|year=1998a
|title=String Theory Vol. I: An Introduction to the Bosonic String
|publisher=Cambridge University Press
|isbn=0-521-63303-6
|authorlink=Joseph Polchinski
}}
*{{Citation
|last=Polchinski
|first=Joseph
|year=1998b
|title=String Theory Vol. II: Superstring Theory and Beyond
|publisher=Cambridge University Press
|isbn=0-521-63304-4
}}
*{{Citation
|last=Pound
|first=R. V.
|first2=G. A.
|last2=Rebka
|year=1959
|doi=10.1103/PhysRevLett.3.439
|title=Gravitational Red-Shift in Nuclear Resonance
|journal=Physical Review Letters
|volume=3
|issue=9
|pages= 439–441
|bibcode=1959PhRvL...3..439P
}}
*{{Citation
|last=Pound
|first=R. V.
|first2=G. A.
|last2=Rebka
|year=1960
|doi=10.1103/PhysRevLett.4.337
|title=Apparent weight of photons
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=4
|issue=7
|pages=337–341
|bibcode=1960PhRvL...4..337P
}}
*{{Citation
|last=Pound
|first=R. V.
|first2=J. L.
|last2=Snider
|year=1964
|title=Effect of Gravity on Nuclear Resonance
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=13
|issue=18
|pages=539–540
|doi=10.1103/PhysRevLett.13.539
|bibcode=1964PhRvL..13..539P
}}
*{{Citation
|last=Ramond
|first=Pierre
|authorlink=Pierre Ramond
|title=Field Theory: A Modern Primer
|publisher=Addison-Wesley
|year=1990
|isbn=0-201-54611-6
}}
*{{Citation
|last=Rees
|first=Martin
|title=Appearance of Relativistically Expanding Radio Sources
|journal=Nature
|volume=211
|year=1966
|issue=5048
|pages=468–470
|doi=10.1038/211468a0
|bibcode = 1966Natur.211..468R }}
*{{Citation
 |last=Reissner
 |first=H.
|year=1916
|title=Über die Eigengravitation des elektrischen Feldes nach der Einsteinschen Theorie
|journal=Annalen der Physik
|volume=355
 |issue=9
|pages=106–120
|doi=10.1002/andp.19163550905
|bibcode = 1916AnP...355..106R }}
*{{Citation
|last=Remillard
|first=Ronald A.
|last2=Lin
|first2=Dacheng
|last3=Cooper
|first3=Randall L.
|last4=Narayan
|first4=Ramesh
|title=The Rates of Type I X-Ray Bursts from Transients Observed with RXTE: Evidence for Black Hole Event Horizons
|journal=Astrophysical Journal
|volume=646
|issue=1
|pages=407–419
|year=2006
|arxiv=astro-ph/0509758
|doi=10.1086/504862
|bibcode=2006ApJ...646..407R
}}
*{{Citation
|editor-first=Jürgen
|editor-last=Renn
|title=The Genesis of General Relativity (4 Volumes)
|place=Dordrecht
|publisher=Springer
|year=2007
|isbn=1-4020-3999-9}}
*{{Citation
|editor-first=Jürgen
|editor-last=Renn
|title=Albert Einstein—Chief Engineer of the Universe: Einstein's Life and Work in Context
|place=Berlin
|publisher=Wiley-VCH
|year=2005
|isbn=3-527-40571-2}}
*{{Citation
|first=Oscar A.
|last=Reula
|title=Hyperbolic Methods for Einstein's Equations
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=1
|year=1998
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-1998-3
|accessdate=2007-08-29
}}
*{{Citation
|last=Rindler
|first=Wolfgang
|authorlink=Wolfgang Rindler
|title=Relativity. Special, General and Cosmological
|publisher=Oxford University Press
|year=2001
|isbn=0-19-850836-0
}}
*{{Citation
|last=Rindler
|first=Wolfgang
|title=Introduction to Special Relativity
|publisher= Clarendon Press, Oxford
|year=1991
|isbn=0-19-853952-5
}}
*{{Citation
|last=Robson
|first=Ian
|year=1996
|title=Active galactic nuclei
|publisher=John Wiley
|isbn=0-471-95853-0
}}
*{{Citation
|last=Roulet
|first=E.
|first2=S.
|last2=Mollerach
|year=1997
|title=Microlensing
|journal=Physics Reports
|volume=279
|issue=2
|pages=67–118
|doi=10.1016/S0370-1573(96)00020-8
 |arxiv = astro-ph/9603119 |bibcode = 1997PhR...279...67R }}
*{{cite arxiv
|last=Rovelli
|first=Carlo
|authorlink=Carlo Rovelli
|year=2000
|title=Notes for a brief history of quantum gravity
|class=gr-qc
|eprint=gr-qc/0006061
|ref=harv
}}
*{{Citation
|last=Rovelli
|first=Carlo
|title=Loop Quantum Gravity
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=1
|year=1998
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-1998-1
|accessdate=2008-03-13
}}
*{{Citation
|last=Schäfer
|first=Gerhard
|year=2004
|title=Gravitomagnetic Effects
|journal=General Relativity and Gravitation
|volume=36
|issue=10
|pages=2223–2235
|arxiv=gr-qc/0407116
|doi=10.1023/B:GERG.0000046180.97877.32
|bibcode = 2004GReGr..36.2223S }}
*{{Citation
| last=Schödel
|first=R.
|first2=T.
|last2=Ott
|first3=R.
|last3=Genzel
|last4=Eckart
|first4=A.
| last5=Mouawad|year=2003
| first5=N.
| last6=Alexander
| first6=T.
|title=Stellar Dynamics in the Central Arcsecond of Our Galaxy
|journal=Astrophysical Journal
|volume=596
| issue=2
|pages=1015–1034
|arxiv=astro-ph/0306214
|doi=10.1086/378122
| bibcode=2003ApJ...596.1015S}}
*{{Citation
|last=Schutz
|first=Bernard F.
|title=A first course in general relativity
|publisher=Cambridge University Press
|year=1985
|isbn=0-521-27703-5
}}
*{{Citation
|last=Schutz
|first=Bernard F.
|contribution=Gravitational radiation
|title=Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics
|editor-last=Murdin
|editor-first=Paul
|publisher=Grove's Dictionaries
|isbn=1-56159-268-4
|year=2001
 }}
*{{Citation
|last=Schutz
|first=Bernard F.
|title=Gravity from the ground up
|publisher=Cambridge University Press
|year=2003
|isbn=0-521-45506-5
}}
*{{Citation
|last=Schwarz
|first=John H.
|authorlink=John H. Schwarz
|title=String Theory: Progress and Problems
|year=2007
|arxiv=hep-th/0702219
|bibcode = 2007PThPS.170..214S |doi = 10.1143/PTPS.170.214 }}
*{{Citation
|last=Schwarzschild
|first=Karl
|authorlink=Karl Schwarzschild
|title=Über das Gravitationsfeld eines Massenpunktes nach der Einsteinschen Theorie
|journal=Sitzungsber. Preuss. Akad. D. Wiss.
|year=1916a
 |pages=189–196
}}
*{{Citation
|last=Schwarzschild
|first=Karl
|authorlink=Karl Schwarzschild
|title=Über das Gravitationsfeld eines Kugel aus inkompressibler Flüssigkeit nach der Einsteinschen Theorie
|journal=Sitzungsber. Preuss. Akad. D. Wiss.
|pages=424–434
|year=1916b
}}
*{{Citation
|last=Seidel
|first=Edward
|contribution=Numerical Relativity: Towards Simulations of 3D Black Hole Coalescence
|title=Gravitation and Relativity: At the turn of the millennium (Proceedings of the GR-15 Conference, held at IUCAA, Pune, India, December 16–21, 1997)
|editor-last=Narlikar
|editor-first=J. V.
|editor2-last=Dadhich
|editor2-first=N.
|publisher=IUCAA
|isbn=81-900378-3-8
|arxiv=gr-qc/9806088
|year=1998
|bibcode = 1998gr.qc.....6088S }}
*{{Citation
|last=Seljak
|first=Uros̆
|last2=Zaldarriaga
|first2=Matias
|title=Signature of Gravity Waves in the Polarization of the Microwave Background
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=78
|year=1997
|issue=11
|doi=10.1103/PhysRevLett.78.2054
|arxiv=astro-ph/9609169
|pages=2054–2057
|bibcode=1997PhRvL..78.2054S
}}
*{{Citation
 |last=Shapiro
|first=S. S.
 |last2=Davis
|first2=J. L.
 |last3=Lebach
|first3=D. E.
 |last4=Gregory
|first4=J. S.
|title=Measurement of the solar gravitational deflection of radio waves using geodetic very-long-baseline interferometry data, 1979–1999
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=92
|pages=121101
|year=2004
|doi=10.1103/PhysRevLett.92.121101
 |pmid=15089661
 |issue=12
|bibcode=2004PhRvL..92l1101S
}}
*{{Citation
|authorlink=Irwin I. Shapiro
|last=Shapiro
|first=Irwin I.
|year=1964
|title=Fourth test of general relativity
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=13
|issue=26
|pages=789–791
|doi=10.1103/PhysRevLett.13.789
|bibcode=1964PhRvL..13..789S
}}
*{{Citation
|authorlink=Irwin I. Shapiro
|last=Shapiro
|last2=Pettengill|first= I. I.
|first2=Gordon
|doi=10.1103/PhysRevLett.20.1265
|last3=Ash
|first3=Michael
|last4=Stone
|first4=Melvin
|last5=Smith
|first5=William
|last6=Ingalls
|first6=Richard
|last7=Brockelman
|first7=Richard
|title=Fourth test of general relativity: preliminary results
|journal=Phys. Rev. Lett.
|volume=20
|issue=22
|pages=1265–1269
|year=1968
|bibcode=1968PhRvL..20.1265S
}}
*{{Citation
|last=Singh
|first=Simon
|authorlink=Simon Singh
|title=Big Bang: The Origin of the Universe
|publisher=Fourth Estate
|year=2004
|isbn=0-00-715251-5
|url-access=registration
|url=https://archive.org/details/bigbangmostimpor0000sing
}}
*{{Citation
|last=Sorkin
|first=Rafael D.
|authorlink=Rafael Sorkin
|contribution=Causal Sets: Discrete Gravity
|arxiv=gr-qc/0309009
|editor-first=Andres
|editor-last=Gomberoff
|editor2-first=Donald
|editor2-last=Marolf
|title=Lectures on Quantum Gravity
|year=2005
|publisher=Springer
|isbn=0-387-23995-2
|bibcode = 2003gr.qc.....9009S }}
*{{Citation
|last=Sorkin
|first=Rafael D.
|title=Forks in the Road, on the Way to Quantum Gravity
|arxiv=gr-qc/9706002
|journal=Int. J. Theor. Phys.
|volume=36
|year=1997
|issue=12
|doi=10.1007/BF02435709
|pages=2759–2781
|bibcode = 1997IJTP...36.2759S }}
*{{Citation
| last=Spergel
|first=D. N.
|first2=L.
|last2=Verde
|first3=H. V.
|last3=Peiris
|first4=E.
|last4=Komatsu
| last5=Nolta
|year=2003
| first5=M. R.
| last6=Bennett
| first6=C. L.
| last7=Halpern
| first7=M.
| last8=Hinshaw
| first8=G.
| last9=Jarosik
| first9=N.
|title=First Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Determination of Cosmological Parameters
|journal=Astrophys. J. Suppl.
|volume=148
| issue=1
|pages=175–194
|arxiv=astro-ph/0302209
|doi=10.1086/377226
| bibcode=2003ApJS..148..175S
}}
*{{Citation
| first=D. N.
|last=Spergel
|first2=R.
|last2=Bean
|first3=O.
|last3=Doré
|first4=M. R.
| last5=Bennett
|last4=Nolta
| first5=C. L.
| last6=Dunkley
| first6=J.
| last7=Hinshaw
| first7=G.
| last8=Jarosik
| first8=N.
| last9=Komatsu
| first9=E.
|title=Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Three Year Results: Implications for Cosmology
|journal=Astrophysical Journal Supplement
|volume=170
| issue=2
|pages=377–408
|doi=10.1086/513700
|year=2007
|arxiv=astro-ph/0603449
| bibcode=2007ApJS..170..377S
}}
*{{Citation
|last=Springel
|first=Volker
|first2=Simon D. M.
|last2=White
|first3=Adrian
|last3=Jenkins
|first4=Carlos S.
|last4=Frenk
|last5=Yoshida
|year=2005
|first5=Naoki
|last6=Gao
|first6=Liang
|last7=Navarro
|first7=Julio
|last8=Thacker
|first8=Robert
|last9=Croton
|first9=Darren
|title=Simulations of the formation, evolution and clustering of galaxies and quasars
|journal=Nature
|volume=435
|pages=629–636
|doi=10.1038/nature03597
|pmid=15931216| issue=7042
|bibcode=2005Natur.435..629S|arxiv = astro-ph/0504097 }}
*{{Citation
|last=Stairs
|first=Ingrid H.
|year=2003
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2003-5
|title=Testing General Relativity with Pulsar Timing
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=6
|accessdate=2007-07-21
}}
*{{Citation
|last=Stephani
|first=H.
|last2=Kramer
|first2=D.
|last3=MacCallum
|first3=M.
|last4=Hoenselaers
|first4=C.
|last5=Herlt
|first5=E.
|title=Exact Solutions of Einstein's Field Equations
|edition=2
|publisher=Cambridge University Press
|year=2003
 |isbn=0-521-46136-7
}}
*{{Citation
|last=Synge
|first=J. L.
|authorlink=John Lighton Synge
|title=Relativity: The Special Theory
|publisher=North-Holland Publishing Company
|year=1972
|isbn=0-7204-0064-3
}}
*{{Citation
 |last=Szabados
 |first=László B.
 |title=Quasi-Local Energy-Momentum and Angular Momentum in GR
 |journal=Living Rev. Relativity
 |volume=7
 |year=2004
 |url=http://www.livingreviews.org/lrr-2004-4
 |accessdate=2007-08-23
 }}
*{{Citation
|last=Taylor
|first=Joseph H.
|authorlink=Joseph Hooton Taylor, Jr.
|year=1994
|journal=Rev. Mod. Phys.
|volume=66
|issue=3
|pages=711–719
|title=Binary pulsars and relativistic gravity
|doi=10.1103/RevModPhys.66.711
|bibcode=1994RvMP...66..711T
}}
*{{cite arxiv
|last=Thiemann
|first=Thomas
|title=Loop Quantum Gravity: An Inside View
|year=2006
|eprint=hep-th/0608210
|bibcode = 2007LNP...721..185T
|ref=harv
}}
*{{Citation
|last=Thiemann
|first=Thomas
|title=Lectures on Loop Quantum Gravity
|year=2003
|journal=Lect. Notes Phys.
|volume=631
|pages=41–135
}}
*{{Citation
|last=Thorne
|first=Kip S.
|authorlink=Kip Thorne
|contribution=Nonspherical Gravitational Collapse—A Short Review
|editor-last=Klauder
|editor-first=J.
|title=Magic without Magic
|pages=231–258
|publisher=W. H. Freeman
|year=1972
}}
*{{Citation
|last=Thorne
|first=Kip S.
|year=1994
|title=Black Holes and Time Warps: Einstein's Outrageous Legacy
|publisher=W W Norton & Company
|isbn=0-393-31276-3
}}
*{{Citation
|last=Thorne
|first=Kip S.
|year=1995
|title=Gravitational radiation
|isbn=0-521-36853-7
|arxiv= gr-qc/9506086
|bibcode = 1995pnac.conf..160T }}
*{{cite arxiv
|last=Townsend
|first=Paul K.
|title=Black Holes (Lecture notes)
|year=1997
|class=gr-qc
|eprint=gr-qc/9707012
|ref=harv
}}
*{{cite arxiv
|last=Townsend
|first=Paul K.
|title=Four Lectures on M-Theory
|year=1996
|eprint=hep-th/9612121
|bibcode = 1997hepcbconf..385T
|ref=harv
}}
*{{Citation
|last=Traschen
|first=Jenny
|contribution=An Introduction to Black Hole Evaporation
|editor-last=Bytsenko
|editor-first=A.
|editor2-last=Williams
|editor2-first=F.
|publisher=World Scientific
|year=2000
|title=Mathematical Methods of Physics (Proceedings of the 1999 Londrina Winter School)
|arxiv=gr-qc/0010055
|bibcode = 2000mmp..conf..180T }}
*{{Citation
|first=Andrzej
|last=Trautman
|contribution=Einstein-Cartan theory
|title=Encyclopedia of Mathematical Physics, Vol. 2
|editor-first=J.-P.
|editor-last=Francoise
|editor2-first=G. L.
|editor2-last=Naber
|editor3-last=Tsou
|editor3-first=S. T.
|publisher=Elsevier
|year=2006
|pages= 189–195
|arxiv=gr-qc/0606062
|bibcode = 2006gr.qc.....6062T }}
*{{Citation
|authorlink=Bill Unruh
|last=Unruh
|first=W. G.
|year=1976
|title=Notes on Black Hole Evaporation
|journal=Phys. Rev. D
|volume=14
|issue=4
|pages=870–892
|doi=10.1103/PhysRevD.14.870
|bibcode = 1976PhRvD..14..870U }}
*{{Citation
|last=Valtonen|first= M. J.
|last2=Lehto
|first2=H. J.
|last3=Nilsson
|first3=K.
|last4=Heidt
|first4=J.
|last5=Takalo
|first5=L. O.
|last6=Sillanpää
|first6=A.
|last7=Villforth
|first7=C.
|last8=Kidger
|first8=M.
|last9=Poyner
|first9=G.
|title=A massive binary black-hole system in OJ 287 and a test of general relativity
|journal=Nature
|volume=452
|pages=851–853
|year=2008
|doi=10.1038/nature06896
|pmid=18421348
|issue=7189
 |bibcode = 2008Natur.452..851V |arxiv = 0809.1280 }}
*{{Citation
|last=Wald
|first=Robert M.
|authorlink=Robert M. Wald
|year=1975
|title=On Particle Creation by Black Holes
|journal=Commun. Math. Phys.
|volume=45
|issue=3
|pages=9–34
|doi=10.1007/BF01609863
|bibcode = 1975CMaPh..45....9W }}
*{{Citation
|last=Wald
|first=Robert M.
|title=[[General Relativity (book)|General Relativity]]
|publisher=University of Chicago Press
|year=1984
|isbn=0-226-87033-2
}}
*{{Citation
|last=Wald
|first=Robert M.
|title=Quantum field theory in curved spacetime and black hole thermodynamics
|publisher=University of Chicago Press
|year=1994
|isbn=0-226-87027-8
}}
*{{Citation
|last=Wald
|first=Robert M.
|year=2001
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2001-6
|title=The Thermodynamics of Black Holes
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=4
|accessdate=2007-08-08
}}
*{{Citation
|last= Walsh
|first= D.
|last2=Carswell
|first2=R. F.
|last3=Weymann
|first3=R. J.
|title=0957 + 561 A, B: twin quasistellar objects or gravitational lens?
|journal=Nature
|volume=279
|pages=381
|year=1979
|doi=10.1038/279381a0
|pmid= 16068158
|issue= 5712
|bibcode=1979Natur.279..381W
}}
*{{Citation
|last=Wambsganss
|first=Joachim
|year=1998
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-1998-12
|title=Gravitational Lensing in Astronomy
|journal=Living Rev. Relativity
|volume=1
|accessdate=2007-07-20
}}
*{{Citation
 |last=Weinberg
 |first=Steven
 |authorlink=Steven Weinberg
 |title=Gravitation and Cosmology
 |year=1972
 |publisher=John Wiley
 |isbn=0-471-92567-5
 |url-access=registration
 |url=https://archive.org/details/gravitationcosmo00stev_0
 }}
*{{Citation
|last=Weinberg
|first=Steven
|title=The Quantum Theory of Fields I: Foundations
|publisher=Cambridge University Press
|year=1995
|isbn=0-521-55001-7
|url-access=registration
|url=https://archive.org/details/quantumtheoryoff00stev
}}
*{{Citation
|last=Weinberg
|first=Steven
|title=The Quantum Theory of Fields II: Modern Applications
|publisher=Cambridge University Press
|year=1996
|isbn=0-521-55002-5
}}
*{{Citation
|last=Weinberg
|first=Steven
|title=The Quantum Theory of Fields III: Supersymmetry
|publisher=Cambridge University Press
|year=2000
|isbn=0-521-66000-9
}}
*{{Citation
|last=Weisberg
|first=Joel M.
|first2=Joseph H.
|last2=Taylor
|author2-link=Joseph Hooton Taylor, Jr.
|year=2003
|contribution=The Relativistic Binary Pulsar B1913+16"
|editor-last=Bailes
|editor-first=M.
|editor2-first=D. J.
|editor2-last=Nice
|editor3-first=S. E.
|editor3-last=Thorsett
|editor3-link=Stephen Thorsett
|title=Proceedings of "Radio Pulsars," Chania, Crete, August, 2002
|publisher=ASP Conference Series
}}
*{{Citation
|last=Weiss
|first=Achim
|year=2006
|url=http://www.einstein-online.info/en/spotlights/BBN_obs/index.html
|title=Elements of the past: Big Bang Nucleosynthesis and observation
|journal=[http://www.einstein-online.info/ Einstein Online]
|publisher=Max Planck Institute for Gravitational Physics
|accessdate=2007-02-24
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070208212728/http://www.einstein-online.info/en/spotlights/BBN_obs/index.html
|archivedate=2007-02-08
|url-status=dead
}}
*{{Citation
|first=John A.
|last=Wheeler
|authorlink=John Archibald Wheeler
|title=A Journey Into Gravity and Spacetime
|series=Scientific American Library
|place=San Francisco
|isbn=0-7167-6034-7
|publisher=W. H. Freeman
|year=1990
}}
*{{Citation
|last=Will
|first=Clifford M.
|authorlink=Clifford Will
|title=Theory and experiment in gravitational physics
|publisher=Cambridge University Press
|year=1993
|isbn=0-521-43973-6
}}
*{{Citation
|authorlink=Clifford Will
|last=Will
|first=Clifford M.
|year=2006
|url=http://www.livingreviews.org/lrr-2006-3
|title=The Confrontation between General Relativity and Experiment
|journal=Living Rev. Relativity
|accessdate=2007-06-12
}}
*{{Citation
|last=Zwiebach
|first=Barton
|authorlink=Barton Zwiebach
|title=A First Course in String Theory
|publisher=Cambridge University Press
|year=2004
|isbn=0-521-83143-1
}}
{{refend}}

==Περαιτέρω ανάγνωση==
;Δημοφιλή βιβλία
*{{Citation|last=Geroch|first= R|authorlink=Robert Geroch| title=General Relativity from A to B|location=Chicago|publisher=University of Chicago Press|year=1981|isbn=0-226-28864-1}}
*{{Citation|author=Lieber, Lillian|authorlink=Lillian Lieber| title=The Einstein Theory of Relativity: A Trip to the Fourth Dimension|location=Philadelphia|publisher=Paul Dry Books, Inc.|year=2008|isbn=978-1-58988-044-3}}
*{{Citation|author=Wald, Robert M.|authorlink=Robert Wald|title=Space, Time, and Gravity: the Theory of the Big Bang and Black Holes|location=Chicago|publisher=University of Chicago Press|year=1992|isbn=0-226-87029-4}}
*{{citation|authorlink=John Archibald Wheeler|last1=Wheeler|first1=John|last2=Ford|first2=Kenneth|year=1998|title=Geons, Black Holes, & Quantum Foam: a life in physics|isbn=0-393- 31991-1|location=New York  |publisher=W. W. Norton  }}
;Βιβλία για αναγνώστες επιπέδου αρχάριου
*{{Citation|author=Callahan, James J.|title=The Geometry of Spacetime: an Introduction to Special and General Relativity| location=New York|publisher=Springer|year=2000|isbn=0-387-98641-3}}
*{{Citation|author=Taylor, Edwin F.; [[John Archibald Wheeler|Wheeler, John Archibald]]|title=Exploring Black Holes: Introduction to General Relativity|publisher=Addison Wesley|year=2000|isbn=0-201-38423-X}}

;Βιβλία για αναγνώστες επιπέδου προχωρημένου
*{{Citation|author=B. F. Schutz|title=A First Course in General Relativity (Second Edition)|publisher=Cambridge University Press|year=2009|isbn=978-0-521-88705-2|url-access=registration|url=https://archive.org/details/firstcourseingen00bern_0}}
*{{Citation|author=Cheng, Ta-Pei|title=Relativity, Gravitation and Cosmology: a Basic Introduction|location=Oxford and New York| publisher=Oxford University Press| year=2005|isbn=0-19-852957-0}}
*{{Citation|last=Gron|first=O.|last2=Hervik|first2=S.| title=Einstein's General theory of Relativity|publisher=Springer|year=2007|isbn=978-0-387-69199-2}}
*{{Citation|author=Hartle, James B.|authorlink=James Hartle|title=Gravity: an Introduction to Einstein's General Relativity|location=San Francisco|publisher=Addison-Wesley|year=2003|isbn=0-8053-8662-9}}
*{{Citation|author=[[Lane P. Hughston|Hughston, L. P.]] & Tod, K. P.|title=Introduction to General Relativity|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|year=1991|isbn=0-521-33943-X}}
*{{Citation|author=d'Inverno, Ray|title=Introducing Einstein's Relativity|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|year=1992|isbn=0-19-859686-3}}

;Βιβλία για αναγνώστες επιπέδου πτυχιούχου
*{{Citation|author=Carroll, Sean M.|authorlink=Sean M. Carroll|title=Spacetime and Geometry: An Introduction to General Relativity|location=San Francisco|publisher=Addison-Wesley|year=2004|isbn=0-8053-8732-3|url=http://spacetimeandgeometry.net/}}
*{{Citation|last=Grøn|first=Øyvind |authorlink=Øyvind Grøn| coauthors=Hervik, Sigbjørn|title=Einstein's General Theory of Relativity|location=New York|publisher=Springer|year=2007|isbn=978-0-387-69199-2}}
*{{Citation|author=Landau, Lev D.|authorlink=Lev Landau|author2= Lifshitz, Evgeny F.| author2-link=Evgeny Lifshitz|title=The Classical Theory of Fields (4th ed.)|location=London|publisher=Butterworth-Heinemann|year=1980|isbn=0-7506-2768-9}}
*{{Citation|first=Charles W.|last=Misner|authorlink=Charles W. Misner|first2=Kip. S.|last2=Thorne|author2-link=Kip Thorne|first3=John A.|last3=Wheeler|author3-link=John A. Wheeler|title=[[Gravitation (book)|Gravitation]]|publisher= W. H. Freeman|year=1973|isbn=0-7167-0344-0}}
*{{Citation|author=Stephani, Hans|title=General Relativity: An Introduction to the Theory of the Gravitational Field,|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|year=1990|isbn=0-521-37941-5}}
*{{Citation|last=Wald|first=Robert M.|authorlink=Robert Wald|title=[[General Relativity (book)|General Relativity]]|publisher=University of Chicago Press|year=1984|isbn=0-226-87033-2}}

==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
{{Commons category}}
{{Βικιθήκη|s:en:Relativity: The Special and General Theory}}
{{Βικιθήκη|s:en:The Foundation of the Generalised Theory of Relativity}}
*[https://web.archive.org/web/20100112193122/http://publicliterature.org/books/relativity/xaa.php ''Relativity: The special and general theory''] ([https://web.archive.org/web/20171114195119/http://publicliterature.org/pdf/relat10.pdf PDF])
*[https://web.archive.org/web/20140601190245/http://www.einstein-online.info/ Αϊνστάιν Online] – Άρθρα για τις πολλές οπτικές γωνίες της σχετικιστικής φυσικής για το ευρύ κοινό, με οικοδεσπότη το [[Max Planck Institute for Gravitational Physics]]
*[https://web.archive.org/web/20090603075208/http://archive.ncsa.uiuc.edu/Cyberia/NumRel/NumRelHome.html NCSA Spacetime Wrinkles] – παραγωγή της ομάδας αριθμητικής σχετικότητας του [[National Center for Supercomputing Applications|NCSA]], με μια βασική εισαγωγή στην γενική σχετικότητα

;Μαθήματα, διαλέξεις, οδηγοί
*[http://www.youtube.com/watch?v=hbmf0bB38h0&feature=BFa&list=EC6C8BDEEBA6BDC78D Αϊνστάιν's General Theory of Relativity] στο [[YouTube]]. Διάλεξη του [[Leonard Susskind]] καταγεγραμμένη στις 22 Σεπτεμβρίου του 2008 στο [[Πανεπιστήμιο Στάνφορντ]]
*[https://web.archive.org/web/20160303175347/http://www.luth.obspm.fr/IHP06/ Series of lectures on General Relativity] Διαλέξεις που πραγματοποιήθηκαν το 2006 στο [[Institut Henri Poincaré]]
*[https://web.archive.org/web/20070707011024/http://math.ucr.edu/home/baez/gr/ General Relativity Tutorials] του [[John Baez]]
*{{Cite web|author=Brown, Kevin|title=Reflections on relativity|work=Mathpages.com|url=http://www.mathpages.com/rr/rrtoc.htm|accessdate=May 29, 2005|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151218205507/http://mathpages.com/rr/rrtoc.htm|archivedate=2015-12-18|url-status=dead}}
*{{Cite web|author=Carroll, Sean M.|title=Lecture Notes on General Relativity|url=http://preposterousuniverse.com/grnotes/|accessdate=November 26, 2006}}
*{{Cite web|author=Moor, Rafi|title=Understanding General Relativity|url=http://www.rafimoor.com/english/GRE.htm|accessdate=July 11, 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151228173642/http://www.rafimoor.com/english/GRE.htm|archivedate=2015-12-28|url-status=dead}}
*{{Cite web|author=Waner, Stefan|title=Introduction to Differential Geometry and General Relativity|url=http://people.hofstra.edu/faculty/Stefan_Waner/RealWorld/pdfs/DiffGeom.pdf|accessdate=2006-01-31|format=PDF|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GplYE3KS?url=http://people.hofstra.edu/faculty/Stefan_Waner/RealWorld/pdfs/DiffGeom.pdf|archivedate=2013-05-23|url-status=dead}}

{{Κλάδοι της Φυσικής}}
{{authority control}}
{{Portal bar|Φυσική}}

{{DEFAULTSORT:Γενικη σχετικοτητα}}
[[Κατηγορία:Γενική σχετικότητα| ]]
[[Κατηγορία:Άλμπερτ Αϊνστάιν]]