Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Ρόμπερτ Λάνγκλαντς

{{Πληροφορίες προσώπου
| όνομα = Ρόμπερτ Λάνγκλαντς [[File:Wolf prize icon.svg|20px]]
|εικόνα = [[File:Langlands2 (cropped).jpg|250px]]
| ημερομηνία γέννησης = 6 Οκτωβρίου 1936
|ημερομηνία θανάτου= 
}}
Ο '''Ρόμπερτ Φέλαν Λάνγκλαντς''' (γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1936) είναι Καναδός <ref name="TG"/><ref>{{Cite web|url=http://www.nasonline.org/member-directory/members/47401.html|title=Robert Phelan Langlands|work=NAS|access-date=March 26, 2018}}</ref> μαθηματικός. Είναι περισσότερο γνωστός ως ο ιδρυτής του προγράμματος Λάνγκλαντς, ενός τεράστιου πλέγματος εικασιών και αποτελεσμάτων που συνδέει τη θεωρία αναπαραστάσεων και τις αυτομορφικές μορφές με τη μελέτη των ομάδων Γκαλουά στη [[θεωρία αριθμών]],<ref name=star>{{citation | last = Contento | first = Sandro |  title=The Canadian Who Reinvented Mathematics|url=http://projects.thestar.com/math-the-canadian-who-reinvented-mathematics/| newspaper=[[:en:Toronto Star|Toronto Star]] |date=March 27, 2015}}</ref><ref>D Mackenzie (2000) ''Fermat's Last Theorem's First Cousin'', [[Science (journal)|Science]] 287(5454), 792–793.</ref>για το οποίο έλαβε το [[Βραβείο Άμπελ]] το 2018. Ήταν ομότιμος καθηγητής και κατείχε το γραφείο του [[Άλμπερτ Αϊνστάιν]] στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον, μέχρι το 2020, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε<ref name="EF">Edward Frenkel {{cite book |author-link=Edward Frenkel |date=2013 |title=Love and Math: The Heart of Hidden Reality |chapter-url=http://www.loveandmathbook.com/ |publisher=Basic Books |chapter=preface |quote=Robert Langlands, the mathematician who currently occupies Albert Einstein's office at the Institute for Advanced Study in Princeton |isbn=978-0465050741 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/lovemathheartofh0000fren }}</ref>.

==Σταδιοδρομία==
Ο Λάνγκλαντς γεννήθηκε στο Νιου Γουέστμινστερ της [[Βρετανική Κολομβία|Βρετανικής Κολομβίας]], στον [[Καναδάς|Καναδά]], το 1936 και ήταν γιος του Ρόμπερτ Λάνγκλαντς και της Κάθλιν Φέλαν. Έχει δύο μικρότερες αδελφές. Το 1945, η οικογένειά του μετακόμισε στο Γουάιτ Ροκ, κοντά στα σύνορα με τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], όπου οι γονείς του είχαν μια επιχείρηση προμηθειών και κατασκευών<ref name=ubc>{{cite web| title=UBC Newsletter: Robert Langlands Interview| url=https://www.math.ubc.ca/Dept/Newsletters/Robert_Langlands_interview_2010.pdf| year=2010| access-date=June 22, 2018| archive-date=April 7, 2014| archive-url=https://web.archive.org/web/20140407083054/http://www.math.ubc.ca/Dept/Newsletters/Robert_Langlands_interview_2010.pdf| url-status=dead| accessdate=2023-03-15| archivedate=2014-04-07| archiveurl=https://web.archive.org/web/20140407083054/http://www.math.ubc.ca/Dept/Newsletters/Robert_Langlands_interview_2010.pdf| deadurl=}}</ref><ref name=star/><ref name="TG">{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/science/alexs-adventures-in-numberland/2018/mar/20/abel-prize-2018-robert-langlands-wins-for-unified-theory-of-maths|title=Abel Prize 2018: Robert Langlands wins for 'unified theory of maths'|work=The Guardian|author=Alex Bellos|date=March 20, 2018|access-date=March 26, 2018}}</ref>.

Αποφοίτησε από το δευτεροβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα Semiahmoo και άρχισε να σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας σε ηλικία 16 ετών, όπου πήρε το προπτυχιακό του πτυχίο στα Μαθηματικά το 1957<ref name="nyt20180320">{{cite news|last1=Kenneth|first1=Chang|title=Robert P. Langlands Is Awarded the Abel Prize, a Top Math Honor|url=https://www.nytimes.com/2018/03/20/science/robert-langlands-abel-prize-mathematics.html|newspaper=[[The New York Times]]|access-date=March 20, 2018|date=March 20, 2018}}</ref>. Συνέχισε στο UBC για να λάβει το μεταπτυχιακό του το 1958. Στη συνέχεια πήγε στο [[Πανεπιστήμιο Γέιλ|Πανεπιστήμιο του Γέιλ]], όπου έλαβε διδακτορικό δίπλωμα το 1960<ref>{{cite web|url=http://www.newindianexpress.com/world/2018/mar/21/canadian-mathematician-robert-langlands-wins-abel-prize-for-2018-1790351.html|newspaper=[[:en:The New Indian Express|The New Indian Express]]|title=Canadian mathematician Robert Langlands wins Abel Prize for 2018|date=March 21, 2018|access-date=March 26, 2018}}</ref>.

Η πρώτη του ακαδημαϊκή θέση ήταν στο [[Πανεπιστήμιο Πρίνστον|Πανεπιστήμιο του Πρίνστον]] από το 1960 έως το 1967, όπου εργάστηκε ως αναπληρωτής καθηγητής<ref name=star />. Πέρασε ένα χρόνο στην Τουρκία στο METU κατά τη διάρκεια του 1967-68 σε ένα γραφείο δίπλα στο γραφείο του Καχίτ Αρφ<ref>{{Cite web|title=Robert Langlands wins Abel Prize 2018 for 'unified theory of maths' {{!}} Mathematics Department|url=https://math.metu.edu.tr/en/announcement/robert-langlands-wins-abel-prize-2018-unified-theory-maths|access-date=July 26, 2021|website=math.metu.edu.tr}}</ref>. Ήταν ερευνητής Miller Research Fellow στο [[Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (Μπέρκλεϋ)|Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας]], Μπέρκλεϊ από το 1964 έως το 1965, και στη συνέχεια ήταν καθηγητής στο [[Πανεπιστήμιο Γέιλ|Πανεπιστήμιο του Γέιλ]] από το 1967 έως το 1972. Διορίστηκε καθηγητής Χέρμαν Βάιλ στο Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών το 1972 και έγινε ομότιμος καθηγητής τον Ιανουάριο του 2007<ref name=EF/>.

==Έρευνες==
Η διδακτορική διατριβή του Λάνγκλαντς αφορούσε την αναλυτική θεωρία των ημι-ομάδων Lie,<ref>For context, see the note by Derek Robinson at the [http://publications.ias.edu/rpl/section/3 IAS site]</ref> αλλά σύντομα ασχολήθηκε με τη θεωρία αναπαραστάσεων, προσαρμόζοντας τις μεθόδους του Χάρις-Τσάντρα στη θεωρία των αυτομορφικών μορφών. Το πρώτο του επίτευγμα στον τομέα αυτό ήταν ένας τύπος για τη διάσταση ορισμένων χώρων αυτομορφικών μορφών, στους οποίους εμφανίζονταν συγκεκριμένοι τύποι των διακριτών σειρών του Χάρις-Τσάντρα.<ref>{{Cite web|url=http://publications.ias.edu/rpl/section/14|work=IAS|title=IAS publication paper 14|access-date=March 26, 2018}}</ref><ref>{{Cite document|title=MR review|work=Mathscinet|mr = 156362}}</ref>

Στη συνέχεια κατασκεύασε μια αναλυτική θεωρία των σειρών Eisenstein<ref name=":0">{{Cite book|title=Décomposition spectrale et séries d'Eisenstein: une paraphrase de l'écriture|first=C.|last=Moeglin|first2=J. L.|last2=Waldspurger|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-3-7643-2938-9|date=1994|url=https://books.google.com/books?id=9TFzakukGh4C&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PR7&dq=S%C3%A9rie+d'Eisenstein&hl=el}}</ref> για αναγωγικές ομάδες βαθμού μεγαλύτερου του ενός, επεκτείνοντας έτσι την εργασία των Χανς Μάας, Βάλτερ Ρόελκε και Άτλε Σέλμπεργκ από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 για ομάδες βαθμού ένα, όπως η <math>\mathrm{SL}(2)</math>. Αυτό ισοδυναμούσε με την περιγραφή με γενικούς όρους των συνεχών φασμάτων των αριθμητικών πηλίκων και την απόδειξη ότι όλες οι αυτομορφικές μορφές προκύπτουν από τις μορφές ακμής και τα κατάλοιπα των σειρών Eisenstein<ref name=":0" /> που επάγονται από τις μορφές ακμής σε μικρότερες υποομάδες. Ως πρώτη εφαρμογή, απέδειξε την εικασία Weil για τους αριθμούς Tamagawa για τη μεγάλη κατηγορία αυθαίρετων απλά συνδεδεμένων ομάδων Chevalley που ορίζονται πάνω στους ορθολογικούς αριθμούς. Προηγουμένως αυτό ήταν γνωστό μόνο σε λίγες μεμονωμένες περιπτώσεις και για ορισμένες κλασικές ομάδες όπου μπορούσε να αποδειχθεί με επαγωγή<ref>Langlands, Robert P. (1966), "The volume of the fundamental domain for some arithmetical subgroups of Chevalley groups", Algebraic Groups and Discontinuous Subgroups, Proc. Sympos. Pure Math., Providence, R.I.: Amer. Math. Soc., pp. 143–148, MR 0213362</ref>.

==Βραβεία και διακρίσεις==
Ο Λάνγκλαντς τιμήθηκε με το [[βραβείο Βολφ]] του 1996 (το οποίο μοιράστηκε με τον [[Άντριου Γουάιλς]]),<ref>{{cite web| url = https://www.ams.org/notices/199602/people.pdf| title = AMS Notices}}</ref> το βραβείο Στιλ της AMS του 2005, το βραβείο Τζέφρι-Γουίλιαμς του 1980, το βραβείο NAS για τα μαθηματικά της [[Εθνική Ακαδημία Επιστημών (ΗΠΑ)|Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών]] του 1988,<ref name=NASMath>{{cite web|title=NAS Award in Mathematics|url=http://www.nasonline.org/site/PageServer?pagename=AWARDS_mathematics|publisher=National Academy of Sciences|access-date=February 13, 2011}}</ref> το βραβείο Nemmers στα μαθηματικά του 2006, το βραβείο Shaw για τις Μαθηματικές Επιστήμες του 2007 (μαζί με τον Ρίτσαρντ Τέιλορ) για το έργο του στις αυτομορφικές μορφές. Το 2018, ο Λάνγκλαντς τιμήθηκε με το [[Βραβείο Άμπελ|Βραβείο Ἀμπελ]] για "το οραματικό του πρόγραμμα που συνδέει τη [[θεωρία αναπαραστάσεων]] με τη [[θεωρία αριθμών]]"<ref>{{Cite web |date= |title=2018: Robert P. Langlands |url=https://abelprize.no/abel-prize-laureates/2018 |url-status=live |access-date=July 22, 2022 |website=www.abelprize.no}}</ref>.

Εξελέγη μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Καναδά το 1972 και μέλος της Βασιλικής Εταιρείας το 1981<ref>{{cite web|url=https://www.rsc-src.ca/en/search-fellows?keywords_44=&first_name=robert&last_name=langlands&display_name=&election_year_21=&academy_25=All&division_24=All&discipline_23=All&is_deceased=0&sort_by=last_name&sort_order=ASC|title=Search Fellows|author=<!--Not stated-->|publisher=[[:en:Royal Society of Canada|Royal Society of Canada]]|access-date=April 3, 2018|archive-date=2018-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20180404000115/https://www.rsc-src.ca/en/search-fellows?keywords_44=&first_name=robert&last_name=langlands&display_name=&election_year_21=&academy_25=All&division_24=All&discipline_23=All&is_deceased=0&sort_by=last_name&sort_order=ASC|url-status=|accessdate=2023-03-15|archivedate=2018-04-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180404000115/https://www.rsc-src.ca/en/search-fellows?keywords_44=&first_name=robert&last_name=langlands&display_name=&election_year_21=&academy_25=All&division_24=All&discipline_23=All&is_deceased=0&sort_by=last_name&sort_order=ASC|deadurl=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://royalsociety.org/people/robert-langlands-11784/|title=Robert Langlands|publisher=[[:en:Royal Society|Royal Society]]|access-date=April 3, 2018}}</ref>. Το 2012 έγινε μέλος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας<ref>[https://www.ams.org/profession/fellows-list List of Fellows of the American Mathematical Society], retrieved January 27, 2013.</ref>.  Ο Λάνγκλαντς εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών το 1990<ref>{{Cite web|title=Robert Phelan Langlands|url=https://www.amacad.org/person/robert-phelan-langlands|access-date=March 22, 2021|website=American Academy of Arts & Sciences|language=en}}</ref>, μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών το 1993<ref>{{Cite web|title=Robert Langlands|url=http://www.nasonline.org/member-directory/members/47401.html|access-date=March 22, 2021|website=www.nasonline.org}}</ref> και μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας το 2004<ref>{{Cite web|title=APS Member History|url=https://search.amphilsoc.org/memhist/search?creator=Robert+P.+Langlands&title=&subject=&subdiv=&mem=&year=&year-max=&dead=&keyword=&smode=advanced|access-date=June 14, 2021|website=search.amphilsoc.org}}</ref>.

Μεταξύ άλλων τιμητικών διακρίσεων, το 2003, ο Λάνγκλαντς έλαβε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο του Λαβάλ<ref>{{cite web
 |url          = https://www.ulaval.ca/notre-universite/prix-et-distinctions/doctorats-honoris-causa-de-luniversite-laval/recipiendaires-doctorat-honoris-causa-2002-2003/robert-langlands.html
 |title        = Robert Langlands, Université Laval
 |access-date  = March 1, 2017
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20160629104739/http://www2.ulaval.ca/notre-universite/prix-et-distinctions/doctorats-honoris-causa-de-luniversite-laval/recipiendaires-doctorat-honoris-causa-2002-2003/robert-langlands.html
 |archive-date = June 29, 2016
 |url-status     = live
}}</ref>.

Το 2019, ο Λάνγκλαντς ανακηρύχθηκε  αξιωματικός του Τάγματος του Καναδά[<ref>{{Cite web|url=https://www.gg.ca/en/media/news/2019/governor-general-announces-83-new-appointments-order-canada|title=Governor General Announces 83 New Appointments to the Order of Canada|author=Office of the Secretary to the Governor General|date=June 20, 2019|website=The Governor General of Canada|access-date=June 27, 2019|archive-date=June 28, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628034534/https://www.gg.ca/en/media/news/2019/governor-general-announces-83-new-appointments-order-canada|url-status=dead|accessdate=2023-03-15|archivedate=2019-06-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190628034534/https://www.gg.ca/en/media/news/2019/governor-general-announces-83-new-appointments-order-canada|deadurl=}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://montrealgazette.com/news/local-news/16-quebecers-to-receive-order-of-canada-honours|title=Alanis Obomsawin, 15 other Quebecers to receive Order of Canada |newspaper=Montreal Gazette|last=Dunlevy|first=T'Cha|date=June 27, 2019|language=en|access-date=July 4, 2019|archive-date= July 4, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190704041620/https://montrealgazette.com/news/local-news/16-quebecers-to-receive-order-of-canada-honours|url-status=live}}</ref>
.

Στις 10 Ιανουαρίου 2020, ο Λάνγκλαντς τιμήθηκε στο δευτεροβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα Semiahmoo, το οποίο εγκατέστησε μια τοιχογραφία για να γιορτάσει τη συμβολή του στα μαθηματικά.

==Βιβλιογραφία==
*{{Citation |title=Euler Products |year=1967 |location=New Haven |publisher=Yale University Press |isbn=0-300-01395-7 }}
*{{Citation |title=On the Functional Equations Satisfied by Eisenstein Series |year=1976 |location=Berlin |publisher=Springer |isbn=3-540-07872-X }}
*{{Citation |title=Base Change for GL(2) |year=1980 |location=Princeton |publisher=Princeton University Press |isbn=0-691-08272-3 |url=https://books.google.com/books?id=Tt6cmSdgVdcC}}
*{{Citation |title=Automorphic Representations, Shimura Varieties, and Motives. Ein Märchen |year=1979 |publisher=Chelsea Publishing Company |url=http://www.sunsite.ubc.ca/DigitalMathArchive/Langlands/pdf/autoreps-ps.pdf}}

==Παραπομπές==
<references />

==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
{{commonscat}}
*[http://publications.ias.edu/rpl/ Το έργο του Ρόμπερτ Λάνγκλαντς (ένα σχεδόν πλήρες αρχείο)]
*[http://www.math.ias.edu/people/faculty/rpl Σελίδα καθηγητών στο IAS]
*[https://www.youtube.com/watch?v=49anoCJOJ9I Συνέντευξη για το Βραβείο Άμπελ 2018 με τον Ρόμπερτ Λάνγκλαντς]


{{Fields medalists}}
{{Abel Prize laureates}}
{{Wolf Prize in Mathematics}}
{{authority control}} 
{{Portal bar|Βιογραφίες|Μαθηματικά}}

{{DEFAULTSORT:Λανγκλαντς, Ρομπερτ}}
[[Κατηγορία:Μαθηματικοί αναλυτές]]
[[Κατηγορία:Μαθηματικοί του 20ού αιώνα]]
[[Κατηγορία:Μαθηματικοί του 21ου αιώνα]]