Τριαζάνιο

Το τριαζάνιο (αγγλικά triazane) είναι ανόργανη χημική ένωση, που περιέχει άζωτο και υδρογόνο, με μοριακό τύπο N₃H₅, αλλά χρησιμοποιείται και ο ημισυντακτικός τύπος NH₂ΝΗNH₂. Το τριαζάνιο είναι το τρίτο απλούστερο μέλος της ομόλογης σειράς των άκυκλων αζανίων. Τα δυο απλούστερα μέλη είναι η αμμωνία και η υδραζίνη. Μπορεί να συνθεθεί από την τελευταία, αλλά είναι ασταθής και δεν μπορεί να απομονωθεί σε μορφή ελεύθερης ένωσης, αλλά μόνο σε μορφή αλάτων του, όπως το θειικό τριαζανώνιο [(N₃H₆)₂SO₄] ή το χλωριούχο τριαζανώνιο (N₃H₅·HCl):

$\mathrm{N}{\mathrm{H}}_{\mathrm{2}}\mathrm{N}{\mathrm{H}}_{\mathrm{2}}\mathrm{+}\mathrm{N}{\mathrm{H}}_{\mathrm{4}}\mathrm{C}\mathrm{l}\stackrel{}{\to }{\mathrm{N}}_{\mathrm{3}}{\mathrm{H}}_{\mathrm{5}}\mathrm{\cdot }\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{l}$

Σε περίπτωση απόπειρας μετατροπής των αλάτων του σε ελεύθερη ένωση διασπάται άμεσα σε υδραζίνη και αμμωνία. Το τριαζάνιο συνθέθηκε για πρώτη φορά ως συναρμοτής σε σύμπλοκο δικατιόντων διαργύρου Ag₂²⁺. Πιο συγκεκριμένα, στην ένωση τρι(μ²-τριαζανο-κ²N¹,N³)διάργυρος(2+) {[Ag₂(N₃H₅]₃}]²⁺}. Εκτός από τη «μητρική» ένωση, ο όρος «τριαζάνιο» επεκτείνεται επίσης σε μια σειρά «θυγατρικών» (δηλαδή παραγώγων) ανόργανων και οργανικών ενώσεων που περιέχουν τον τριαζανικό σκελετό, δηλαδή έχουν γενικό τύπο N₃R₅, όπου τα όχι απαραίτητα ίδια R υδρογόνο, αλογόνο ή μονοσθενείς ρίζες. Επίσης, δύο ή και τρία R, μπορούν να αντικατασταθούν από δισθενείς ή και τρισθενείς ρίζες, σχηματίζοντας έτσι πιθανώς ετεροκυκλικά τριαζάνια. Ένα αξιοσημείωτο θυγατρικό τριαζάνιο είναι η 1-μεθυλο-1-νιτρoζυδραζίνη, που παράγεται από μη διαλυτή μεθυλυδραζίνη (CH₃NHNH₂) και ένα νιτροαλκάνιο (RCH₂NO₂), συμπαράγοντας μια αλδεΰδη:

$\mathrm{C}{\mathrm{H}}_{\mathrm{3}}\mathrm{N}\mathrm{H}\mathrm{N}{\mathrm{H}}_{\mathrm{2}}\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{N}{\mathrm{O}}_{\mathrm{2}}\stackrel{}{\to }\mathrm{C}{\mathrm{H}}_{\mathrm{3}}\mathrm{N}\mathrm{(}\mathrm{N}\mathrm{O}\mathrm{)}\mathrm{N}{\mathrm{H}}_{\mathrm{2}}\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{C}\mathrm{H}\mathrm{O}$

Η χημικά καθαρή 1-μεθυλο-1-νιτρoζυδραζίνη, στις συνηθισμένες συνθήκες, είναι άχρωμο στερεό, ευαίσθητο στην κρούση, αλλά όχι και στην τριβή, με κανονική θερμοκρασία τήξης 45 °C και θερμοκρασία διάσπασης 121 °C. Σε σύγκριση με το 2,4,6-τρινιτροτολουόλιο, η ένωση αυτή (1-μεθυλο-1-νιτρoζυδραζίνη) είναι πιο ευαίσθητη στην κρούση, αλλά λιγότερο ευαίσθητη στην τριβή.

Παραπομπές και σημειώσεις

Πρότυπο:Ανόργανες ενώσεις αζώτου Πρότυπο:Ανόργανες ενώσεις υδρογόνου